چرا سیل امامزاده داوود کشنده شد؟ - تعطیلات رو

علی بیت الهی در مصاحبه با ایلنا با اشاره به سیلاب های اخیر و احتمال فروشستگی خاک در منطقه ها شهری پس از این سیلاب ها گفت: افت آب زیر سطحی طبعیتا عامل فرونشست نیست بلکه سیلاب باعث تغذیه آب ها هم می شود و اثر افت آب های زیر سطحی را کنترل می کند، اما باید توجه داشته باشیم در سیلاب به دلیل نفوذ به زیر سطح زمین، آب شستگی های زیر سطحی می تواند موجب بروزفرو نشست هایی در محدوده های سکونتگاه های شهری شود و این پدیده می تواند در بروز فروچاله ها اثرگذار باشد.

وی ادامه داد: البته در منطقه ها کوهستانی و مسیلاب ها این پدیده ها بسیار نادر است، اما وقتی از بالادست به آبرفت ها و خاک های نسبتا هموار در شهر ها نفوذ می کند، ممکن است که شاهد این اثرگذاری باشیم.

عضو هیات عملی مرکز تحقیقات راه، مسکن وشهرسازی با بیان اینکه اخیرا بیش از 65 شهر کشور به طور مستقیم درگیر سیلاب تابستانی و اصطلاحا سیلاب شهری، گفت: سیلاب در آبراه های خارج از محدوده های شهری یک فرایند طبیعی است که از دیرباز رخ می دهد، اما احداث بنا ها در مسیل ها بدون احداث سازه های نگهبان و بدون رعایت و انجام اقدامات سازه ای و تمام اقداماتی که آن را به عنوان پادسیل سازی می شناسیم باعث این فرایند حرکت سیلاب ها شده و از آنجایی که سیلاب هم غافلگیر کننده است با تلفات قابل ملاحظه ای به ویژه در سکونتگاه های شهری همراه می شود.

بیت الهی افزود: در توسعه های شهری در بسیاری از موارد این پدیده ها را مانند سیلاب مد نظر قرار ندادیم و شاهد این حوادث هستیم که نمونه آن سیلاب فروردین ماه سال 98 در شیراز است، در حالی که این سیل تنها 12 دقیقه طول کشید جان 21 نفر را گرفت. امسال در سیل 5 مرداد امامزاده داوود هم شاهد صحنه ای کمابیش شبیه به سیل شیراز بودیم و جالب این است که در سال 1333 دقیقا در 5 مرداد ماه این سیل در امامزاده داوود رخ داده بود که منجر به کشته شدن افرادی شده بود. همچنین در سال 1366 در تجریش هم وقوع سیلابی باعث تلفات گسترده جانی شده بود.

وی با بیان اینکه مهمترین خصوصیاتی که در سیلاب های شهری تهران وجود دارد حالت سیل ناگهانی است، ادامه داد: بارش شدید در مدت کوتاه از ویژگی های سیلاب های تهران است که شاهد آن بودیم در امامزاده داوود حدودا 20 دقیقه بارش به صورت رگباری در حد 27 میلیمتر و در حوزه آبریزی به مساحت حدود 5 هزار و 500 هکتار رخ می دهد که البته این مساحت بسیار کمی برای این حجم بارنگی بود. شیب زمین هم بسیار تند بوده و حالت قائم داشته و جهت آبراهی هم مشرف بر امامزاده داوود بود. دره موجود در آن منطقه با چنین شیب تند به محدوده امامزاده داوود می رسد که جهت آبراه هم با احداث بنا مسدود شده، از سوی دیگر برای گذر این سیل کانال بتنی کم عرض احداث کرده بودند که وقتی سیلاب سنگی و جامد به سطح مقطع ورودی کانال بتنی می رسد، راه را مسدود می کند و آب روی معابر می آید و این سرعت بالای سیل به دلیل شیب تند باعث افزایش قدرت تخریب سیل شد. از این رو در سیلاب سیستان و بلوچستان هر چند شاهد حجم عظیمی از سیلاب بودیم، اما تلفات سیل آن منطقه بسیار کمتر از سیلاب چند دقیقه ای امامزاده داوود بود.

بیت الهی با اشاره به مهمترین راه چاره های کاهش خسارت سیلاب های شهری گفت: چند حوزه سیلابی مشرف بر تهران داریم مانند دارآباد، درکه، کن و ... دقیقا ادامه این جهت ها به شهر می رسد و باید توجه داشت که تمام این منطقه ها گردشگری هستند و تراکم جمعیت در این منطقه ها زیاد است. یکی از راه چارهها، احداث بند های سرعتی در بالادست این دره های پرشیب است که باعث می شود رسوب سنگی و جامد این سیلاب هایِ ناگهانی، گرفته شود و همچنین منجر به کاهش سرعت این سیلاب ها می شود و با این اقدام سرعت سیلاب ها شکسته خواهد شد.

عضو هیات عملی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی افزود: راه چاره دیگر که اتفاقا کم هزینه، اما ضروری است، ایجاد سیستم های هشداری میدانی سیلاب ها است. به طوریکه وقتی ارتفاع بارندگی در بالادست به سطحی می رسد که امکان بروز سیل وجود دارد قبل از اینکه این روان آب ها به محدود شهری برسد با استفاده از سیستم های هشدار می توان مردم آن منطقه را مطلع کرد و تلفات را به حداقل برساند.

وی با اشاره به ورود این سیلاب ها به منطقه های مانند مهرآباد گفت: اگر نقشه های ارتفاعی تهران را ببینید جهت حوزه آبریز کن که امامزاده داوود جزئی از این جهت است در ادامه به مهرآباد می رسد. وقتی بارندگی در بالادست شدید باشد امتداد آن از سمت غربی مهرآباد عبور می کند؛ بنابراین در منطقه شهری این سیلاب از امامزاده داوود شروع و به حوزه سلطان و دریاچه نمک می رسد.

بیت الهی ادامه داد: اگر از درکه حوزه آبریز را ادامه دهیم، می بینیم که این سیلاب از قبل از پل چمران می گذرد و به گیشا می رسد و کوی نصر از زیر پاساژی که در آن محدوده ساخته شده می گذرد و به سمت فلکه صادقیه می رود. از دارآباد هم جهت سیلاب ها به سمت بزرگراه امام علی است و از آن جهت ادامه پیدا می کند، اما نکته این است که ساخت و ساز ها جلوی جهت طبیعی سیلاب ها را گرفته است.

عضو هیات عملی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، تاکید کرد: چند سالی است که شاهد بارندگی زیادی در تهران نیستیم، اما اگر این بارش های سنگین و لحظه ای ممتد باشد آب ها از بالادست به سمت شهر سرازیر می شوند. در زمان های قدیم برای تمام این جهت ها آبراهه ای وجود داشت که سیل را به سمت دریاچه نمک و حوزه سلطان هدایت می کرد و جهت طبیعت این حجم آب را به سمت قم می برد، اما در طول این مدت با ساخت و ساز ها جهت سیلاب را مسدود کرده ایم و از سوی دیگر با کاهش بارندگی دیگر با این مسائل روبرو نبودیم.

بیت الهی با بیان اینکه سیل امامزاده داوود اگر جهت حرکت طبیعی خود را داشت به طور قطع آسیب رسان نمی شد، تاکید کرد: در سال های گذشته جهت سیلاب ها را تنگ و تنگ تر کردیم و آبی که باید از 10 کانال عبور می کرد امروز تنها از یک کانال عبور می کند و به همین دلیل حرکت سیلاب ها منجر به این خسارت های قابل توجه می شود.