ضرورت کاهش پذیرش دانشجو در رشته های علوم پایه - تعطیلات رو

علی کدخدایی ایلخچی در گفت وگو با خبرنگاران، با اشاره به اینکه علوم پایه گرایش های ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست شناسی و زمین شناسی را شامل می گردد، گفت: چنان که از اسم علوم پایه برمی آید، این علوم پایه و مبنای سایر علوم هستند؛ مثلاً زیست شناسی مبنای علم پزشکی است یا رشته های مهندسی از نتایج تحقیقات علوم پایه همچون شیمی و زمین شناسی استفاده می نمایند.

وی با بیان اینکه در سایر کشورها پروژه های مهمی در حوزه علوم پایه تعریف شده و گرنت های بسیار خوبی به آن ها اختصاص داده می گردد، توضیح داد: در کشور ما حمایت هایی از انجام تحقیقات در رشته های علوم پایه صورت می گیرد، اما این حمایت ها کافی نیست. طرح های حمایتی از چند سال پیش آغاز به کار نموده اند؛ به عنوان مثال صندوق حمایت از پژوهشگران جوان کشور پروژه های مقطع دکتری یا پسادکتری رشته های علوم پایه را مورد حمایت قرار می دهد.

عضو هیئت علمی گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز یکی از مهم ترین چالش ها در حوزه تحقیقات علوم پایه را نبود آزمایشگاه های مجهز برای انجام تحقیقات مطرح کرد و گفت: در بسیاری از آزمایشگاه ها دستگاه هایی هست که یک قطعه آن ها خراب شده و به عنوان مثال باید از کشور فرانسه وارد گردد، اما به دلیل مسائل ارزی و تحریم ها در اختیار ما قرار نمی گیرد.

کدخدایی ادامه داد: به عنوان مثال اگر بخواهیم دستگاهی در زمینه نفت یا زمین شناسی از آمریکا خریداری کنیم، به هیچ وجه چنین امکانی نداریم. اگر همان دستگاه را از انگلیس خریداری کنیم باید آن را به افغانستان، از افغانستان به ترکیه، از ترکیه به عراق و از عراق به ایران بیاوریم که این اقدام نه تنها با مسائل زیادی روبرو بوده، بلکه بسیار هزینه بر است.

وی یادآور شد: بسیاری از تجهیزات آزمایشگاهی در علوم پایه قدیمی شده اند و احتیاج به به روز رسانی دارند. به عنوان یک زمین شناس اگر بخواهم کار تحقیقاتی باکیفیت انجام دهم احتیاج به دستگاه های متعدد از جمله آخرین ورژن میکروسکوپ الکترونیکی و ... دارم تا بتوانم مقالات خوبی ارائه دهم. این در حالی است که بسیاری کارها را با دست خالی انجام می دهیم.

دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز ادامه داد: علوم پایه می تواند با مطالعات نظری و توسعه علم جلو برود مثلاً اینکه به دنبال اثبات یک فرمول در فیزیک باشد یا روشی را توسعه دهد. در عین حال این شاخه از علوم می تواند به دنبال انجام کارهای تجربی یا عملی باشد که این مورد احتیاج به مطالعات آزمایشگاهی دارد.

کدخدایی با اشاره به سابقه تحصیلی خود در دانشگاه Curtin استرالیا، گفت: برای تجهیز یک آزمایشگاه مرکزی در این دانشگاه، 12 میلیون دلار هزینه شد. با توجه به تفاوت عمده ای که از این نظر با کشورهای غربی داریم، می توان گفت چالش های انجام تحقیق در حوزه علوم پایه در کشور ما بیشتر از جنس سخت افزاری، نرم افزاری، مسائل ارزی و دشواری ورود تجهیزات آزمایشگاهی به کشور است.

ضرورت کاهش پذیرش دانشجو در رشته های علوم پایه

وی در پاسخ به این سؤال که کم شدن گرایش جوانان به رشته های علوم پایه چه پیامدهایی در بخش پژوهش به جا می گذارد، شرح داد: تبعات ضعیف شدن علوم پایه و کم شدن استقبال از آن، خودش را در علوم دیگر از جمله فنی مهندسی و پزشکی نشان می دهد. مشکل عمده در رشته هایی همچون فیزیک، شیمی یا زمین شناسی اشتغال فارغ التحصیلان است.

پژوهشگر جوان برجسته شاخه زمین شناسی سال 98 فرهنگستان علوم توضیح داد: جوانی که مقطع دکتری رشته فیزیک را اخذ می نماید در صورتی که بخت با او یار باشد می تواند به عنوان عضو هیئت علمی در دانشگاه جذب گردد. این در حالی است که با وجود تعداد زیاد فارغ التحصیلان علوم پایه، جذب کمتری در دانشگاه ها اتفاق می افتد؛ بنابراین اگر قرار باشد کسی با درجه دکتری به کار در یک شرکت مشغول گردد، ترجیح می دهد همین کار را با مدرک لیسانس انجام دهد.

کدخدایی اظهار کرد: دانشگاه ها در علوم پایه بسط پیدا نموده اند و به دانشگاه های ملی شاخ و برگ داده شده است. این در حالی است که با وجود 31 استان، بایستی 31 دانشگاه رشته های علوم پایه را جذب نمایند. اگر تنها استان تهران را در نظر بگیرید، دانشگاه های تهران، شهید بهشتی، خوارزمی و بسیاری دانشگاه های دیگر در رشته های علوم پایه دانشجو جذب می نمایند در حالی که جامعه این اندازه کشش ندارد.

وی تأکید کرد: ظرفیت پذیرش دانشگاه ها در رشته های علوم پایه باید کمتر شده و به دانشگاه های درجه یک و سراسری محدود گردد. در ایالت استرالیای غربی که وسعت آن حدوداً دو برابر ایران است، تنها یک دانشگاه علوم پایه وجود دارد. اگر با روند کنونی که موجب بی انگیزگی دانشجویان علوم پایه است پیش برویم، این موضوع تهدیدی جدی برای فن و تکنولوژی ما اعم از علوم فنی مهندسی، تحقیقات فضایی، علوم پزشکی و... به حساب می آید.

مغز متفکر محققان ما با محققان خارجی یکسان است

دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز در پاسخ به این سؤال که آیا اولویت های تحقیقاتی ما در علوم پایه با اولویت های جهان در این حوزه یکسان است یا خیر، تشریح کرد: کشور ما با شتاب تندی در همه علوم پیش می رود. با شناختی که از محققان خارج کشور دارم، محققان ما هیچ از محققان خارجی کم ندارند و اگر سواد و اطلاعاتشان از آن ها بیشتر نباشد، کمتر نیست.

کدخدایی افزود: مزیتی که محققان خارجی نسبت به ما دارند، امکانات و بودجه های پژوهشی بسیار خوب و حمایتی است که صنعت، دولت و جامعه از رشته های علوم پایه می نماید. بنابراین فرق ما با آن ها این است که آن ها ابزار کار را دارند اما ما در حوزه ابزار ضعف داریم؛ در حالی که مغز متفکر هر دوی ما یکی است.

وی گفت: با این وجود دانشگاه های ما با دست خالی مقالات معتبر ارائه می دهند و دانشگاه هایی همچون تهران، تبریز، شیراز، ، اصفهان، شهید بهشتی، صنعتی شریف و ... جزو دانشگاه های برتر کشور هستند که رتبه های زیر 1000 جهان را، در رده بندی بین دانشگاه ها، به خود اختصاص داده اند.

احتیاج به تجهیزات آزمایشگاهی؛ حتی در تحقیقات کاربردی

این پژوهشگر جوان حوزه تخصصی تحقیقات خود را کاربرد هوش مصنوعی در زمین شناسی و به ویژه شاخه نفت مطرح کرد و شرح داد: کاربرد هوش مصنوعی شامل دانش استفاده از روش های کامپیوتری و مدل های کامپیوتری در حوزه زمین شناسی است که بیشتر کارهای نرم افزاری را شامل می گردد و از جنس روش یا method است. این در حالی است که بعضاً در کاربرد روش ها به تجهیزات آزمایشگاهی احتیاج داریم تا بتوانیم از نتایج کار اطمینان حاصل کنیم.

کدخدایی با بیان اینکه به ندرت پیش می آید کسانی بعد از ورود به یک حوزه خاص در علوم پایه بتوانند پا به پای جهان حرکت نمایند، شرح داد: معمولاً بر اساس تحقیقات بنیادین ابزارها و روش های نوین ابداع می گردد. زمانی که در انجام تحقیقات خود از روش های نرم افزاری و برنامه نویسی استفاده می کنیم، در واقع الگوریتمی به ما داده شده و ما نرم افزاری را بر اساس آن فراوری یا شبیه سازی می کنیم. این در حالی است که ممکن است قیمت خرید لایسنس این نرم افزار 300 هزار دلارباشد که قیمت بسیار بالایی است؛ بنابراین چنین تحقیقاتی هم از نوع بنیادین و هم کاربردی به شمار می آید.