ماجرای مدیری که اجبارا به جای کانادا به حج رفت، این قصه واقعی است - تعطیلات رو

جهت دریافت مشاوره سفر با تور کانادا با ما همراه باشید.

به بهانه اکران از رییس جمهور پاداش نگیرید با کمال تبریزی کارگردان، مهدی کریمی تهیه نماینده و رضا بهبودی بازیگر این فیلم سینمایی به تبادل نظر نشستیم.

کمال تبریزی بر این باور است که از رییس جمهور پاداش نگیرید می تواند سخت ترین فیلم در کارنامه کاری او باشد زیرا برای ساخت مارمولک هم با این همه مشکل روبرو نبود. این کارگردان در بخشی از صحبت های خود اعلام کرد که این فیلم سینمایی می تواند نقطه انتهای نگاه او در خصوص به تصویر کشیدن افرادی باشد که در شرایط خاص قرار گرفته و ناخودآگاه شخصیت درونی آنها دچار تغییر می گردد. همچنین با اشاره به داستان از رییس جمهور پاداش نگیرید اعلام کرد داستان این فیلم برگرفته از یک ماجرای کاملا واقعی است که برای منوچهر محمدی تهیه نماینده سینمای ایران اتفاق افتاده است.

این کارگردان سینما اعلام کرد در حال حاضر تقدس و مصونیت مدیران دولتی نسبت به گذشته کمتر شده و من فکر می کنم که به راحتی می توان فیلمی با موضوع رییس جمهور ساخت و او را در فیلم نقد کرد.

مهدی کریمی تهیه نماینده این فیلم سینمایی در بخشی از این مصاحبه اعلام کرد زمانی که می خواستند پروانه ساخت از رییس جمهور پاداش نگیرید را صادر نمایند با احترام با ما برخورد کردند اما پس از وقایع سال 88 با نمایش این فیلم مخالفت شدیدی صورت گرفت که البته ما فکر می کنیم علت اصلی این مخالفت کمال تبریزی بود نه از رییس جمهور پاداش نگیرید.

با ما در بخش اول این تبادل نظر همراه باشید:

*شما در فیلم های قبلی خود مانند مارمولک و لیلی با من است شخصیت هایی را به تصویر کشیدید که ناخودآگاه در شرایطی قرار می گیرند که شخصیت درونی آنها دچار تغییراتی می گردد. در این فیلم هم همین نگاه را دنبال می کنید، آیا این سه گانه ای هدفمند بود؟

کمال تبریزی: تا به حال از این زاویه به این سه فیلم نگاه ننموده بودم اما فکر می کنم می توانیم چنین استنباطی را داشته باشیم، ضمن اینکه یک حس درونی باعث شده تا به سمت به تصویر کشیدن آدم هایی که ناخودآگاه در چنین شرایطی قرار می گیرند گرایش پیدا کنم.

از رییس جمهور پاداش نگیرید می تواند به نوعی دو کار قبلی را کامل کند و آن را سه گانه ای بنامیم که در نقطه نظرها و دیدگاه هایی که در فیلم اشاره شده یکسان بود و به نوعی این سه فیلم می تواند یکدیگر را تداعی نمایند. البته بعضی افراد نیز گفته اند که این فیلم شبیه مارمولک و یا لیلی با من است است. البته خود من از نظر ساختار و از همان ابتدایی که با رضا مقصودی در حال نگارش فیلمنامه بودیم می گفتم که این فیلم می تواند یک لیلی با من است باشد اما این بار در سفر حج.

به هر حال می توان گفت که این سه فیلم می تواند در یک پکیج قرار گیرد و حتی از رییس جمهور پاداش نگیرید می تواند نقطه انتهای نوع نگاهی باشد که در سینما دنبال می کردم.

اما در هنگام نگارش فیلمنامه هیچگاه این نگاه را نداشتم که این سه فیلم می توانند دنباله یکدیگر باشند. بیشتر به دنبال آن بودم که از رییس جمهور پاداش نگیرید به نوعی یادآور لیلی با من است باشد اما اینکه بخواهیم این سه فیلم را کنار هم قرار دهیم، اینگونه نبود.

* با این حساب خودتان هم از رییس جمهور پاداش نگیرید را در راستای لیلی با من است می دانید و حتما به همین دلیل در بعضی از سکانس ها این شباهت را به مخاطب یادآوری می کنید. این نوع یادآوری مستقیم سبب نمی گردد که مخاطب این دو فیلم را با هم مقایسه کند و بگوید کمال تبریزی دچار تکرار شده است؟

تبریزی: چه این کار را می کردم و چه نمی کردم این مقایسه بوجود می آمد، چرا که جنس فیلمنامه ها مشابه است. زمانی که محمد رحمانیان فیلمنامه را بازنویسی می کرد، توجه لازم برای نشان دادن این شباهت بین دو فیلم را داشت. علاوه بر آن هیچ ایرادی ندارد که بگوییم که لیلی با من است را در عرصه جنگ ساختیم و حالا از رییس جمهور پاداش نگیرید می تواند در عرصه دیگر اما با همان سوال ها باشد. در لیلی با من است شخصیتی را داریم که از قشر متوسط جامعه است و به دریافت یک وام نیازمند است، اما در از رییس جمهور پاداش نگیرید شخصیتی داریم که متعلق به قشر سطح بالای جامعه است و در رده مسئولان، تحصیلنموده و تراز اول به شمار می رود، به همین دلیل شخصیت ها کاملا متفاوت است.

اینکه چرا در این دو فیلم دو شخصیت متفاوت را به نمایش می گذاریم، به این مساله مربوط می گردد که ما در فیلم می خواهیم چه موقعیتی را ایجاد کنیم و چه حرفی را بزنیم. در موضوع جنگ یک نقطه مشترک مردمی و علاقه به حضور در جنگ در میان اقشار مختلف جامعه وجود داشته است به همین دلیل برای طرح موضوع داستان به سراغ فردی از سطح متوسط جامعه رفتیم اما در مساله حج با توجه به اینکه افراد خاصی به این سفر می روند و همه افراد جامعه نمی توانند به این سفر بروند، باید به سراغ فردی از جامعه می رفتیم که از یک قشر خاص باشد و از نظر موقعیت اجتماعی فزونی خاصی داشته باشد چرا که رفتن به سفر حج به معنای پایین آمدن آدم ها از برج عاجی است که در آن قرار دارند. مرتبه این سفر به این شکل است که در دوره به جا آوردن اعمال حج نباید آزارتان به هیچ کس و هیچ چیز برسد و افراد در صلح مطلق به اعمال خود می پردازند و همه در یک مرتبه قرار می گیرند و این جاست که این کنتراست به وجود می آید یعنی آدمی که از طبقه معمولی جامعه باشد وقتی به چنین سفری می رود تضاد قابل لمسی برای او ایجاد نمی گردد، اما اگر از شخصیتی استفاده کنیم که از مرتبه بالایی به این سفر حج برود، کنتراستی به لحاظ شخصیتی به وجود می آید که می تواند جذاب باشد. به علاوه این که خود مساله از رییس جمهور پاداش نگیرید برگرفته از یک داستان واقعی است که برای منوچهر محمدی تهیه نماینده سینما اتفاق افتاده است.

به منوچهر محمدی یک جایزه ای تعلق گرفت که می توانست به سفر حج برود و دست بر قضا با کاروانی که مربوط به تدارکات بود به سفر رفت و در یک آشپزخانه مشغول به کار شد. او می گفت آنقدر گونی برنج جابه جا نموده بود که شانه اش تاول زده بود. بعد از اینکه از ماجرا با خبر شدم طرح آن را با رضا مقصودی در میان گذاشتم و در نهایت فیلمنامه نوشته شد.

*سفر به حج از جمله سفرهایی است که وقتی فردی به آن دعوت می گردد با کمال میل آن را می پذیرد، اما این شخصیت از حضور در این سفر امتناع می نماید. این نوع مخالفت و یا امتناع به رفتن به این سفر کمی غیر منطقی است، البته مخالفت به سفر رفتن در لیلی با من است به خاطر ترس از حضور در جنگ قابل درک است، اما در این فیلم نه.

تبریزی: الگوی حرکت شخصیت در این دو فیلم الگوی بازدارنده است. طراحی و الگویی که می تواند در این شرایط جواب دهد این است که شخصیت اصلی فیلم تمایلی ندارد به این سفر برود و در نهایت به این سفر برده می گردد.

شخصیت اصلی از رییس جمهور پاداش نگیرید علی رغم اینکه در فیلم نشان داده می گردد که هر کار نامناسبی می تواند انجام دهد، اما نقاط مثبتی در درون او وجود دارد. او برخلاف میل خود به این سفر می رود و گویی در یک سراشیبی قرار گرفته که ترمز او بریده شده و مجبور است تا انتها این جهت را برود و این الگوی نگارش فیلمنامه برای چنین شخصیت هایی است.

دلیل و چرایی اینکه شخصیت اصلی داستان دوست ندارد به این سفر برود این است که قرار است یک سفر به کانادا برود. اگر این فرد یک شخصیت معتقد بود بعد از اینکه به او می گفتند به سفر حج برود، طبیعتا سفر اصلی خود را به تعویق می انداخت تا به سفر حج برود، اما این فرد اصلا این سفر را نمی خواهد و به همین دلیل ترجیح می دهد برنامه ریزی سفر به کانادا را دنبال کند، مضاف براینکه این شخصیت همواره در سفرهای خارجی است و زمانی که به او می گویند باید به عربستان سفر کند تصور نمی نماید که می خواهد به سفر حج برود بلکه به این فکر می نماید که به یک کشور دنیا سومی سفر می نماید و هیچ نیازی به رفتن به این سفر ندارد به همین دلیل این برخورد یک برخورد طبیعی است همانند آن برخوردی که پرویز پرستویی در لیلی با من است دارد؛ او تمایل ندارد به این سفر خطرناک برود اما مجبور است تظاهر کند که باید به این سفر رفت و یک کنتراست بین درون و ظاهر این شخصیت بوجود می آید. در این فیلم هم چنین مساله ای وجود دارد که درون شخصیت اصلی داستان می گوید که باید به سفر کانادا برود تا مدارج علمی خود را طی کند اما ظاهر او نشان می دهد که باید به همراه هیات وزیران به سفر حج برود و این تمایل نداشتن به سفر حج و سفر تحمیلی موتور محرک فیلم است و این سفر تحمیلی او را به نگاهی می رساند که خود دنبال آن نبوده است.

و امامهمترین اتفاقی که برای او در این سفر رخ می دهد این است که در طول فیلم دنبال وزیر است و در نهایت زمانی که وزیر را می بیند دیگر تمایلی ندارد که با وزیر ملاقات کند. دومین نکته این است که بدون عینک خانه خدا را واضح می بیند و این نشان دهنده تغییر نگاه او در انتها این سفر است.

ادامه دارد...