نگین های صورتی کویر خشک میزبان هزاران جهانگرد - تعطیلات رو

نگین های صورتی کویر خشک میزبان هزاران توریست

نویسنده: وحید صابری

کاشان شهر دارالمومنین، شهر گنبد و گلدسته ها شهری تاریخی با شاهکارهای معماری و مردمانی با دلهایی به گرمی آفتاب کویر اکنون با یک عالمه گل به انتظار میهمانان عاشق نشسته است. همزمان با آغاز ماه اردیبهشت و پیچیدن بوی خوش نگین های صورتی در کوچه باغهای کاشان حکایت از میزبانی هزاران توریست داخلی و خارجی خواهد بود قدم به قدم بوی گل می آید جلوی هر مغازه ای پارچه ای از گل محمدی پهن است و کنارش بطری های کوچک وبزرگ گلاب.

رسم بر این است که چند ساعت مانده به طلوع خورشید، چیدن گل ها آغاز می گردد. گلچین ها آفتاب نزده به گلزار می فرایند تا گلهای خوشبو و باز شده را بچینند چون وقتی آفتاب به گلها بتابد بوی خوبشان کم می گردد.

شکوفه های بهاری باز شده اند و درون باغ ها پر از بوته هایی با برگ های سبز و نورسته است. کارگران زن و مرد صبح زود گل های محمدی را دانه دانه از شاخه ها جدا می نمایند.

این کار باید قبل از بالا آمدن آفتاب سرانجام پذیرد و از آن به بعد برپا کردن دیگ ها و مراحل جوشاندن و تقطیر گلاب تا عصر ادامه دارد. در این روزها اگر به کاشان سفر نموده باشید عطر سحرانگیز گل محمدی زمین و آسمان را پر نموده است رویای بهشتی باغ های گل...

از آنجا که گلهای محمدی برای حفظ کیفیت باید زود چیده شوند،گلکاران کاشانی با اقامه نماز صبح و شکر به درگاه الهی به همراه اعضای خانواده به خصوص زنان از اولین ساعتهای بامداد سبدها را لبریز از گل محمدی می نمایند.

کویر خشک مرکزی ایران نگینهای صورتی رنگ میراث طبیعی را در دل خود دارد که این یاقوتها و زمردها چشم هر بیننده ای را به نظاره می اندازد.

فصل گلاب گیری حدود دو ماه از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد ماه ادامه پیدا می نماید که آغاز آن وابسته به گرمی و سردی هوا متغیر است. هر فرد چادر شبی را که به اصطلاح محلی به آن چاچب می گویند به دور گردن و کمر خود می بندد و گل ها را می چیند و داخل چادرشب که مثل پیش بند جلویشان واقع شده است می ریزد. برای آغاز مراسم گلاب گیری هم اعتقادات و مراسم خاصی وجود دارد.

بدین ترتیب که برای روشن کردن زیر دیگ های گلاب برای اولین گلاب گیری رسم است که یک نفر همراه با سینی منقل آتش و ظرف اسفند کنار دیگ های گلاب گیری اسفند دود می نماید. دور تا دور محوطه گلاب گیری بچرخد و با صدای بلند صلوات بفرستد. آتش زیر دیگ را هم با گفتن نام خدا روشن می نمایند.

مردم قمصر معتقدند کسی که آتش دیگ گلاب گیری را روشن می نماید و کسانی که کنار دیگ هستند باید سبک پا باشند و اگر کسی با نیت خالص در دیگ را بگذارد حاجتش روا می گردد و نباید چشم ناپاک به دیگ بخورد. برای گلاب گیری از دیگ های مسی استفاده می نمایند و چون دیگ ها از سال قبل قرمز شده ابتدا آن را هر ساله با قلع سفید می نمایند.

بعد در دیگ را می بندند و دو لوله که به آن نیچه می گویند از دیگ به پارچی مسی که داخل جوی آب یا حوض آب یخ واقع شده است متصل می شوند.

بخار حاصله از مخلوط داخل دیگ از داخل لوله ها به پارچ ها راهنمایی می گردد و عمل میعان صورت می گیرد و گلاب بدست می آید.

محل اتصال لوله ها به پارچ را معمولا با پارچه می بندند تا هم بخار حاصله از لوله خارج نگردد و اگر بخار از پارچه خارج شد نشان این است که پارچ پر شده و باید در دیگ را بردارند و کار را از اول آغاز نمایند.

در دیگ برای عمل آمدن گلاب 30 کیلو گل را که در اصطلاح محلی آن را 5 من می گویند با 50 لیتر آب مخلوط می نمایند.

حرارت اجاق را هم کم می نمایند تا گلاب به آرامی عمل بیاید. گلاب حاصله از این اندازه 30 لیتر است که به آن گلاب مایه یا عطری می گویند.

بعد از یک دوره گلابگیری گل هایی که به صورت تفاله درآمده اند و به آن بن گل می گویند به همراه اندازه کمی گل تازه مثلا یک من برای فراوری مجدد گلاب مورد استفاده قرار می دهند و گلابی که به این ترتیب بدست می آید پساب نام دارد که کیفیت بسیار کمی دارد. اما مورد مصرف بن گل این است که آن را پس از خشک کردن بجای غذای حیوانات استفاده می نمایند یا به عنوان کود.

برای بدست آوردن عطر گل که حکم سرشیر جمع شده روی شیر را دارد باید لایه نازکی را که بر روی گلاب جمع می گردد و حالتی روغنی دارد را با سرنگ از روی گلاب جدا کرد. نوع مرغوب تر گلاب، گلاب دو آتشه نام دارد که از مخلوط 30 کیلو گل و 50 لیتر آب به همراه 30 کیلو گل تازه دیگر و 30 لیتر آب تهیه می گردد.

برای حفظ عطر گلاب ظروف شیشه ای مناسب تر است.

در قدیم گلاب ها را در شیشه های 3 لیتری و 45 لیتری نگهداری می کردند که به آن در برزک قرابه می گفتند و دور آن را با حصیر یا گونی می پوشاندند.

برای تشخیص گلاب خوب باید آن را مزه کنیم اگر گلابی خوب باشد باید عطر زیاد داشته و تلخ مزه باشد. هر چه کیفیت آن بالاتر تلخ تر است و اگر دو آتشه باشد زمانی که سرد گردد در سطح آن لایه نازکی از چربی می بینیم.

گلاب دو آتشه بخواهید

گلاب دوآتشه یعنی پس از یک بار گلاب گیری دوباره به جای آب در دیگ گلاب ریخته می گردد که معمولا گلاب سال قبل است.

گلاب دو آتشه می گویند. در هر دیگ گلاب گیری 30 کیلوگرم گل تازه به اضافه اندازهی گلاب سال قبل به اضافه 70 کیلو آب معمولی می ریزند و سپس حرارت می دهند.

پس از جوش آمدن محتویات داخل دیگ بخار آب حاصل از طریق یکی از لوله ها به پارچ مسی بزرگ که در آب سرد واقع شده است انتقال می یابد در نتیجه پس از خنک شدن به مایع و گلاب تبدیل می گردد. از هر پارچ مسی 30 تا 40 کیلو گلاب می توان گرفت. پس از آنکه پارچ مسی بزرگ پر از گلاب شد از دهانه آن که از طریق پارچه ای سفید لوله ها و دهانه پارچ را پوشانده - بخار خارج می گردد که معنای آن لبریز شدن گلاب پارچ مسی است. همه ساله گلاب در مکانهایی خاص از شهرستانهای قمصر نیاسر و برزوک تهیه می گردد که بازدیدنمایندگان به راحتی می توانند در آن محل ها از نزدیک با طرز تهیه گلاب آشنا شوند.

گلاب هرچه تلخ تر خالص تر اگر خواستید گلاب خالص را هم بشناسید کافی است تا گلاب را مزه مزه کنید اگر مزه گس و تلخی داشت و شفاف و بدون رنگ بود گلاب خالص است. هرقدر گلاب تلخ تر باشد اصل تر است البته باید توجه داشت که تلخی گلاب هم باید طبیعی باشد و اگر شک داشتید می توانید پس از چشیدن گلاب دو بار آب دهان خود را قورت دهید اگر تلخی باز در دهانتان باقی ماند پس گلاب اصل نیست و ناخالصی دارد ولی اگر تلخی کام شما رفع شد پس گلاب شما اسانس نداشته و طبیعی و اصیل است.

منبع:روزنامه جوان

منبع: راسخون