هشتاد سالگی آقای مهرجویی؛ هامون تویی! - تعطیلات رو

داریوش مهرجویی در 17 آذر 1318 در تهران متولد شد. در نوجوانی به موسیقی علاقه مند شد و در کلاس موسیقی نیز شرکت کرد. او بعلاوه با یاری پدرش سنتور نواخت و پس از علاقه مندی به موسیقی غربی، پیانو نیز نواخت. مهرجویی در 17 سالگی به سینما علاقه مند شد و برای درک بهتر فیلم های روز، به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. داریوش مهرجویی به مدت یک سال مدیریت هتل آتلانتیک را برعهده داشت و در بیست سالگی برای تحصیل راهی آمریکا شد. مهرجویی در ابتدا سینما می خواند، اما خیلی زود سینما را رها کرد و در فلسفه به ادامه تحصیل پرداخت.

او لیسانس فلسفه خود را در سال 1344 از دانشگاه UCLA آمریکا گرفت و در همان سال 1344 سردبیری نشریه پارس ریویو را برعهده گرفت. مهرجویی یک سال بعد به تهران بازگشت. وی در سال 1346 اولین فیلم خود را با نام الماس 33 ساخت که از فیلم های پرهزینه سینمای ایران بود. فیلم، اما در زمینه فروش پیروز نبود و به یک شکست تجاری تبدیل شد. مهرجویی دو سال بعد و در سال 1348 فیلم گاو را ساخت. فیلم گاو یکی از اولین فیلم های سینمای ایران است که در غرب و اروپا مورد توجه نهاده شده است. این فیلم براساس داستان عزاداران بیل نوشته غلامحسین ساعدی ساخته شده است.

خود غلامحسین ساعدی نیز در تهیه فیلم نامه این فیلم با مهرجویی همکاری نموده است. مهرجویی علاوه بر کارگردانی و تهیه فیلم نامه، تهیه کننده این فیلم هم بود. این فیلم سینمایی که با رای گیری منتقدان در سال های 1351، 1367 و 1378 به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است، در جشنواره هایی مانند کن، برلین، مسکو، لندن و لس آنجلس روی پرده رفت. نسخه ترمیم شده این فیلم سینمایی نیز در جشنواره ایل چینما ریترواتو ایتالیا به نمایش عایدی.

داریوش مهرجویی یک سال پس از گاو، فیلم آقای هالو را جلوی دوربین برد. این فیلم بر اساس نمایشنامه ای با همین نام از علی نصیریان ساخته شد. مهرجویی برای چهارمین فیلم خود سراغ ساخت فیلم سینمایی پستچی رفت. فیلم نامه این فیلم سینمایی به وسیله خود داریوش مهرجویی براساس نمایش نامه ویتسک نوشته گئورک بوخنر نوشته شد. فیلم پستچی نیز مانند فیلم گاو در جشنواره های دنیای مورد استقبال نهاده شد. مهرجویی پس از فیلم پستچی در سال 1353 فیلم دایره مینا را جلوی دوربین برد.

این اولین فیلم رنگی داریوش مهرجویی بود که فیلم نامه آن را بر اساس داستان کوتاه آشغال دونی نوشته غلامحسین ساعدی نوشت. این فیلم سینمایی سه سال توقیف شد و سرانجام در سال 1356 پروانه نمایش گرفت. دایره مینا زمینه تاسیس سازمان انتقال خون را فراهم کرد. مهرجویی دو سال پس از اکران دایره مینا، در سال 1359 مدرسه ای که می رفتیم را ساخت و این بار هم مانند فیلم های دیگرش در نگارش فیلم نامه دست داشت.

مهرجویی چندسالی را از سینما دور بود تا اینکه سرانجام در سال 1366 یکی از متفاوت ترین فیلم های خود یعنی اجاره نشین ها را ساخت. این فیلم که مضمونی کمدی-اجتماعی داشت، در سال 1366 اکران شد و به پرفروش ترین فیلم آن سال هم تبدیل شد. این فیلم براساس نظرسنجی ماهنامه فیلم از منتقدین به عنوان یکی از 10 فیلم برتر تاریخ سینمای ایران انتخاب شد. مهرجویی در سال 1366 شیرک را جلوی دوربین برد و در نگارش این فیلم با کامبوزیا پرتوی همکاری کرد. فیلم شیرک از جمله فیلم های پیروز مهرجویی بود و جوایز بسیاری را از آن خود کرد.

مهرجویی در سال 1368 هامون را ساخت که یکی از مطرح ترین فیلم های این کارگردان است. فیلم سینمایی هامون براساس کتاب بوف کور نوشته صادق راهنمایی ساخته شده است. مهرجویی در سال 1370 فیلم بانو را جلوی دوربین برد. بانو که نوشته خود مهرجویی بود، دومین همکاری او با بیتا فرهی و خسرو شکیبایی پس از فیلم هامون محسوب می گردد. مهرجویی در سال 1371 فیلم سارا را براساس نمایش نامه خانه عروسک اثر هنریک ایبسن کارگردانی کرد. بعلاوه دو سال بعد فیلم پری را با اقتباس از رمان رفانی و زویی و داستان کوتاه یک روز خوش برای موزماهی نوشته جروم دیوید سالینجر جلوی دوربین برد.

این اقتباس بدون اجازه مولف ساخته شد و این اتفاق شکایت نویسنده آن را هم در پی داشت. داریوش مهرجویی یک سال بعد فیلم لیلا را جلوی دوربین برد. لیلا براساس داستانی از مهناز انصاریان ساخته شد. لیلا به نوعی سرانجامی بود بر سه گانه ای که با ساخت فیلم سارا شروع شد، با پری ادامه پیدا کرد و با لیلا به سرانجام رسید. این سه فیلم بارزترین فیلم های مهرجویی درباره زنان محسوب شده اند. داریوش مهرجویی پس از لیلا فیلم درخت گلابی را براساس داستان کوتاهی از مجموعه داستان جایی دیگر نوشته گلی ترقی کارگردانی کرد. او در سال 1377 قسمت اول داستان های جزیره را با نام دختردایی گمشده ساخت.

این کارگردان شهیر ایرانی در سال 1380 فیلم سینمایی بمانی را جلوی دوربین برد. این فیلم که به وسیله داریوش مهرجویی و وحیده محمدی فر نوشته شده بود، درباره سه دختر اهل ایلام به نام های مدینه، نسیم و بمانی بود. مهرجویی در این فیلم علاوه بر نویسندگی و کارگردانی وظیفه تدوین، تهیه و طراحی صحنه و لباس را نیز برعهده داشت. مهرجویی دو سال بعد و در سال 1382 فیلم کمدی مهمان مامان را براساس کتابی به همین نام نوشته هوشنگ مرادی کرمانی ساخت، اما درسال 1385 بود که نوبت به ساخت فیلم سینمایی سنتوری رسید.

این فیلم که بهرام رادان را به عنوان بازیگر اصلی در نقش علی سنتوری داشت، درمورد سقوط شخصیت هنرمندان و درگیری های شخصیتی آن ها بود. سنتوری هیچ گاه اکران عمومی را تجربه نکرد و مدتی پس از ساخت به صورت ویدیویی منتشر شد. مهرجویی در همان سال 1385 فیلم کوتاه فرش و فرشته را نیز ساخت. بعلاوه پس از آن در سال 1388 فیلم طهران: روز های آشنایی را به عنوان اپیزود اول فیلم دو اپیزدوی طهران طهران ساخت. این کارگردان سینمای ایران در همان سال 1388 فیلم آسمان محبوب را جلوی دوربین برد. او دو سال بعد فیلم نارنجی پوش را جلوی دوربین برد و پس از آن به ترتیب در سال های 1391 و 1392 فیلم های چه خوبه که برگشتی و اشباح را کارگردانی کرد.

بر اساس نتایج یک نظرسنجی در سال 1383، داریوش مهرجویی با خلق هفت شخصیت، بیشترین شخصیت سینمایی ماندگار را در سینمای ایران خلق نموده است. شخصیت هامون از فیلم هامون نیز به عنوان ماندگارترین شخصیت تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است. در یک نظرسنجی دیگر نیز داریوش مهرجویی پس از بهرام بیضایی به عنوان بهترین کارگردان تاریخ سینمای ایران انتخاب شد. داریوش مهرجویی در سال 2014 نشان لژیون دونور، درجه شوالیه را از سوی سفیر فرانسه دریافت کرد.

بعد زیبایی شناختی و زیباشناختی واقعیت از هربرت مارکوزه، دنیا هولوگرافیک اثر مایکل تالبوت، یونگ، خدایان و انسان مدرن نوشته آنتونیو مورنو، نمایشنامه های غرب واقعی و طفل مدفون از سام شپارد و آوازه خوان طاس و درس نوشته اوژن یونسکو، مجموعه کتب ترجمه شده داریوش مهرجویی است. بعلاوه به خاطر یک فیلم بلند لعنتی، روشنفکران رذل و مفتش بزرگ، در خرابات مغان، آن رسید لعنتی، سفر به سرزمین فرشتگان، سفرنامه پاریس، عوج کلاب و بوف کور، رساله ای درباره رمان صادق راهنمایی به زبان انگلیسی مجموعه آثار تالیفی داریوش مهرجویی را تشکیل می دهند.

پ