ژن های سرکوبگر سرطان - تعطیلات رو

ترجمه: حمید وثیق زاده انصاری

منبع: راسخون

ژن ها، هم در ایجاد سرطان نقش دارند و هم در انتها دادن به آن. برت ووگلستاین توانست با زدن یک کلید مناسب ژنی، رشد تومورها را در لوله آزمایش متوقف سازد. او در چهاردیواری محقر دفتر خود در مرکز سرطان جانز هاپکینز در بالتیمور امریکا نشسته بود و برای لحظه ای گذشته های دورتر را به خاطر می آورد: یادم می آید وقتی پسر بچه ای بودم، اگر کسی سرطان داشت مردم درباره اش حرفی نمی زدند؛ این کار در نظرشان ممنوع بود. انگار اگر اسمش را می بردید به آن مبتلا می شدید. اکنون او در هفتمین دهه عمر خویش است و آن قدر از عصر تاریک سرطان گذشته است که با حیرت به آن دوران می نگرد. با این حال اگرچه سرطان را دیگر مانند گذشته پنهان نمی نمایند اما سرطان هنوز هم یکی از فاجعه آمیزترین و مخوف ترین بیماری های انسان - و تا همین اواخر ناشناخته ترین آن ها - بوده است. با وجود آن که قرائن فزاینده ای به دست آمده اند که به نقش عوامل مستعد نماینده ای هم چون استعمال دخانیات ، و هم عوامل تغذیه ای و محیطی متعددی اشاره دارند، اما هنوز این مطلب که دقیقاً چگونه یاخته ای به تدریج از حالت طبیعی رو به بدخیمی می گذارد در پس پرده ای از ابهام به جای مانده است. تنها در همین اواخر بوده است که پژوهشگران کم کم به سازوکارهای ایجاد نماینده سرطان پی برده اند و دریافته اند که ریشه های این بیماری در ژن های خود انسان نهفته است.

ووگلستاین، متخصص زیست شناسی مولکولی، یکی از کسانی بود که تهاجم اخیر علیه سرطان را رهبری می کردند. او و همکارانش منشأ سرطان کولون (روده بزرگ)، که تنها در امریکا هر سال بیش از صد و ده هزار نفر را مبتلا می نماید و منجر به مرگ بیش از پنجاه و سه هزار نفر می گردد و بدین ترتیب یکی از مرگ بارترین سرطان ها به شمار میرود، را ردیابی کردند. پژوهش های آنان نوید می دهد که روزی بتوان زمان بروز بیماری را پیش بینی کرد. ووگلستاین و همکارانش هم چنین با استفاده از ژن درمانی توانستند سرطان را دست کم در لوله آزمایش در نطفه خفه نمایند، و این امید را برانگیختند که این کار در بدن انسان انجام گیرد.

وقتی ووگلستاین تصمیم گرفت تا به طرز ایجاد تومورهای کولون پی ببرد، دانش بشر درباره رابطه بین ژن ها و سرطان، دوران طفولیت خود را می گذراند. ژن های سرکشی که اونکوژن نام داشتند (مشتق از واژه یونانی اونکوس به معنی توده)، در دلِ انواعی از سرطان های جانوری کشف شده بودند. این ژن ها که زمانی حالتی طبیعی داشتند، بر اثر جهش تغییر پیدا نموده بودند - چه به طور تصادفی و چه بر اثر قرارگیری در معرض عوامل سرطان زا یا ویروس ها - و به نحوی باعث می شدند که یاخته ها رشدی افسارگسیخته پیدا نمایند. نتیجه چنین رشد فزاینده ای، ظهور توده آشوب زده ای به شکل تومور بود. پرسشی که در آن هنگام توجه ووگلستاین را به خود جلب می کرد این بود که آیا اونکوژن ها سرچشمه تومورهای شایع در انسان هم هستند، و اگر هستند در سوق دادن یاخته ها به این رشد مهار نشده، دقیقاً چه نقشی بازی می نمایند.

نخستین مسأله ای که در برابرش قرار داشت این بود که اصلاً چگونه برای این پرسش ها پاسخی بیابد. مجموعه ماده ژنتیکی (ژنوم) انسان آن قدر وسیع است که جستجو برای آن جهش غیرطبیعی بیش تر به یک کابوس شباهت داشت. درنظر بگیرید که هر یک از یاخته های بدن ما بیست و سه جفت کروموزوم دارد که در آن ها DNA بارها در هم پیچیده شده است. (اگر در هم پیچیده نبود، طول مجموع DNA هر یاخته حدود دو متر می شد.) حلقه های ریز این زنجیرهای نامرئی حدود صد هزار تا دویست هزار ژن هستند که هر یک از آن ها از آجرهای ساختمانی کوچک تری به نام نوکلئوتید تشکیل شده است. ووگلستاین بیان داشت: مثل این بود که بخواهم در کوهی در پی کاهی بگردم. ژن های ما از میلیاردها نوکلئوتید ساخته شده اند، و به احتمال زیاد در هر سرطان تنها تعداد انگشت شماری از آن ها جهش پیدا می نمایند.

با وجود این، ووگلستاین، در حالی که سرطان کولون را مد نظر داشت، جستجو را آغاز کرد. جالب این جاست که ووگلستاین به کوشش های اولیه خودش هم می خندید چون در ابتدا ثمره چندانی نداشتند. او سپس با تبسمی به یاد می آورد: هر کاری که به فکرمان می رسید کردیم. او با شور و شوقِ جوانی، ژن هایی را که در سرطان های جانوری جهش پیدا نموده بودند انتخاب می کرد، و سپس می کوشید ژن های تغییر یافته مشابهی را در قطعات DNA تومورهای انسان بیابد. تیری در تاریکی بود. از آن جا که هیچ نمی دانست در کجای زنجیره بلند DNA به جستجو بپردازد، بخش هایی از آن را به تصادف مورد آزمایش قرار می داد. او گفت: در رسیدن به این هدف، کاملاً شکست خوردیم. بنابراین راه دیگری را در پیش گرفت. به جای آن که کورمال کورمال به جستجوی اونکوژن ها برود، سعی کرد آن ها را وادار کند تا خود را نشان دهند. این بار قسمت هایی از DNA بیماران مبتلا به تومورهای کولون را برداشت و به یاخته های طبیعی که در محیط های کشت آزمایشگاهی می روییدند وارد کرد. اگر یاخته ها سرطانی می شدند، نشان دهنده این بود که اونکوژن ها در آن بخش از DNA بودند و به یاخته ها فرمان می دادند که بی مهابا رشد نمایند. در آن هنگام چنین آزمایش هایی در چندین آزمایشگاه انجام گرفته بودند و نتیجه درخشانی به بار آورده بودند - برای نخستین بار نقش اونکوژنی به نام H-ras در نوعی سرطان مثانه انسان شناسایی شده بود. ووگلستاین امیدوار بود در خصوص سرطان شایع تری که مطالعه می کرد به همین پیروزیت دست یابد.

س با تبسمی به یاد می آورد: هر کاری که به فکرمان می رسید کردیم. او با شور و شوقِ جوانی، ژن هایی را که در سرطان های جانوری جهش پیدا نموده بودند انتخاب می کرد، و سپس می کوشید ژن های تغییر یافته مشابهی را در قطعات DNA تومورهای انسان بیابد. تیری در تاریکی بود. از آن جا که هیچ نمی دانست در کجای زنجیره بلند DNA به جستجو بپردازد، بخش هایی از آن را به تصادف مورد آزمایش قرار می داد. او گفت: در رسیدن به این هدف، کاملاً شکست خوردیم. بنابراین راه دیگری را در پیش گرفت. به جای آن که کورمال کورمال به جستجوی اونکوژن ها برود، سعی کرد آن ها را وادار کند تا خود را نشان دهند. این بار قسمت هایی از DNA بیماران مبتلا به تومورهای کولون را برداشت و به یاخته های طبیعی که در محیط های کشت آزمایشگاهی می روییدند وارد کرد. اگر یاخته ها سرطانی می شدند، نشان دهنده این بود که اونکوژن ها در آن بخش از DNA بودند و به یاخته ها فرمان می دادند که بی مهابا رشد نمایند. در آن هنگام چنین آزمایش هایی در چندین آزمایشگاه انجام گرفته بودند و نتیجه درخشانی به بار آورده بودند - برای نخستین بار نقش اونکوژنی به نام H-ras در نوعی سرطان مثانه انسان شناسایی شده بود. ووگلستاین امیدوار بود در خصوص سرطان شایع تری که مطالعه می کرد به همین پیروزیت دست یابد.

ووگلستاین اعلام کرد: باز هم شکست مفتضحانه ای خوردیم. با وجود آن که او DNA تومورها را به یاخته های آزمایشگاهی اش اضافه نموده بود، اما آن ها به حالت طبیعی باقی می ماندند. شاید در سرطان کولون هیچ اونکوژنی دخالت نداشت، یا شاید به این دلیل که روش جستجویش صحیح نبود آن ها را پیدا نمی کرد. ووگلستاین حدس زد که شاید مشکل در DNAی نهفته باشد که با آن کار می کرد: اگرچه آن را از تومورها استخراج نموده بود، اما بخش اعظم آن از یاخته های توموری به دست نیامده بود. او شرح داد: تومورها فقط از یاخته های توموری تشکیل نشده اند، بلکه مخلوطی از یاخته های توموری ، نسبت های گوناگونی از گویچه های طبیعی خون، یاخته های دستگاه ایمنی، و غیره اند. معلوم بود که اگر می خواستیم جهش های ژنی مختصر را بیابیم باید راهی ابداع می کردیم تا یاخته های توموری را از دیگر یاخته های نمونه هایمان جدا کنیم.

دانشمندانی که کارهای پژوهشی سخت انجام می دهند، عملاً پیه زندگی در آزمایشگاه را به تن خود می مالند، اما ووگلستاین و همکارانش مجبور شدند بیش از آن چه پیش بینی می کردند در آزمایشگاه خود وقت بگذارند. آزمایشگاه آنان قبلاً یک سوپرمارکت بود (ووگلستاین در دوران دانشجویی در جانز هاپکینز، در خوابگاهی که آن طرف خیابان قرار داشت زندگی می کرد، و خواروبار خود را از همین مغازه می خرید). این آزمایشگاه، جادار و خوش طرح بود، اما یک چیز مهم نداشت: پنجره. ووگلستاین با خنده می گفت: شاید همان بهتر که پنجره ندارد. ممکن بود حواسمان را پرت کند! این طوری دیگر نمی دانستیم چه چیزی را داریم از دست می دهیم - روز یا شب، سرما یا گرما. برایمان فرقی نمی کرد.

گروه ووگلستاین کار طاقت فرسای جداسازی تک تک یاخته های توموری را از یاخته های طبیعی مجاورشان آغاز کرد. او گفت: دست کم چند ساعت طول می کشید تا هر تومور از هم باز گردد. باید پشت میکروسکوپ می نشستیم، نگاه می کردیم، می گشتیم، و می بریدیم. وقتی کسی این کار را روی صدها تومور تکرار کند....، و جمله اش با به خاطر آوردن آن دوران، ناتمام ماند. انتها پس از چند ماه، آن قدر یاخته های خالص توموری به دست آوردند که می توانستند DNA آن ها را برای دور بعدیِ جستجو استخراج نمایند. این بار، پیش رفت های فنی تازه، کار جستجو در پی اونکوژن ها را ساده کرد. به اسم نمونه، هنر تهیه کاونده های ژنی (یعنی قطعات کوتاهی از DNAی نشان دار شده با مواد پرتوزا که برای یافتن و اتصال به ژن های مورد نظر طراحی می شوند) بسیار دقیق تر شده بود. هدف آن بود که مجموعه ای از کاونده های اونکوژن های شناخته شده، به DNAی خالص توموری اضافه گردد. اگر ژن های جهش یافته مشابهی در DNA وجود داشتند، کاونده ها به آن ها متصل می شدند. آن گاه پژوهشگران می توانستند از یکی دیگر از ابتکارات آزمایشگاهی تازه به نام واکنش زنجیره ای پلی مراز استفاده نمایند تا میلیون ها نسخه از ژن مورد مطالعه تهیه گردد.

ووگلستاین با سربلندی به خاطر می آورد که این روش چقدر پیروز بود، به ویژه یکی از اونکوژن ها کراراً در DNAی توموری یافت می شد. این ژن ras بود که به اونکوژنی که پیش از آن در تومور مثانه انسان یافت شده بود شباهت داشت. بیش از نیمی از تومورهای کولونی که ووگلستاین آنالیز کرد، دچار جهش ras در کروموزوم دوازده بودند. بالاخره پس از چهار سال ناکامی، ووگلستاین نشان داده بود که ژن جهش یافته ای در سرطان کولون نقش دارد. اما چه نقشی؟ او می دانست که ظهور یک سرطان تمام عیار کولون معمولاً ده ها سال طول می کشد. پس این اونکوژن در کدام مرحله از سفر طولانی یاخته کولونی به سوی سرطانی شدن وارد صحنه می شد؟

در وهله اول هم یکی از دلایلی که ووگلستاین آنالیز تومورهای کولون را انتخاب نموده بود دقیقاً همین بود که به نظر می رسید بتواند تنها با مطالعه این نوع تومورها به چنین پرسش هایی پاسخ دهد. او شرح داد: ویژگی منحصر به فرد سرطان کولون این است که می توان در مراحل مختلف تکامل تومورها، از آن ها نمونه برداری کرد. از آن جا که کولون عضوی است که نسبتاً در دسترس واقع شده است، به طور معمول معاینه می گردد، و به راحتی می توان بر آن عمل جراحی انجام داد. پزشکان دانشگاه جانز هاپکینز می توانستند تومورهایی را از مراحل مختلف چرخه سی ساله بیماری در اختیار ووگلستاین بگذارند. بدین ترتیب او می توانست سرطان را در ابتدایش به صورت پولیپی ریز و خوش خیم، در بلوغش به شکل توموری درشت و بدخیم، و در تمام مراحل بین این دو تجزیه و تحلیل کند. مهم تر آن که می توانست معین کند هر جهش ژنی خاص برای اولین بار در کدام مرحله بروز می نماید و ببیند که رفتار یاخته را چگونه تغییر می دهد. ووگلستاین گفت: با آنالیز کولون می شد تاریخ طبیعی توموری را به طور کامل دنبال کرد. باید می دیدیم اول چه اتفاقی می افتد، بعد از آن چه اتفاقی، و الی آخر.

وقتی ووگلستاین زمان ظهور جهش ژن ras را با سوابق جراحی مقایسه کرد، به مسأله جالبی پی برد. نسخه جهش یافته ژن نه در پولیپ های جوان رو به رشد ظاهر می شد و نه در تومورهای پیش رفته کهنه تر. ژن ras تقریباً بدون استثنا در مراحل میانی رشد تومور به انکوژنی جهش می یافت. ووگلستاین اعلام کرد: چندی نگذشت که معلوم شد ras انتها قصه نیست. باید تغییرات ژنی دیگری می بودند که قبلاً اتفاق بیافتند و فرایند سرطانی شدن را آغاز نمایند، و تغییراتی هم بعداً ایجاد شوند که باعث پیش رفتش شوند. اما این تغییرات چه بودند؟ ووگلستاین تصمیم گرفت بر اساس حدسی که در فکرش بود عمل کند. به گمان او شاید این تغییرات ناشی از وجود قرینه ای برای اونکوژن ها بود - یعنی ژن سرکوبگر.

وقتی ووگلستاین برای نخستین بار به جستجویشان پرداخت، ژن های سرکوبگر تومور هنوز فرضیه ای بیش نبودند که عمدتاً در فکر یکی از معروف ترین متخصصان اطفال و ژنتیک فیلادلفیا، آلفرد نادسون، پرورانده شده بودند. پژوهشگران سال ها پیش از آن متوجه شده بودند که در یاخته هایی که از یک سرطان چشمی نادر دوران کودکی به نام رتینوبلاستوم به دست می آمدند، همواره قطعاتی از کروموزوم ها آسیب دیده یا مفقود شده بودند. نظر نادسون این بود که شاید رتینوبلاستوم نتیجه از کار افتادن ژن ها باشد - شاید در قطعات آسیب دیده ژن هایی بود که در حالت طبیعی با سرکوب رشد نامناسب یاخته ها، آن ها را به نظم در می آوردند.

با توجه به ویژگی های سرطان کولون، به نظر ووگلستاین می آمد که این نظریه صحیح باشد. او گفت: شاید فقدان چنین ژن هایی به ارث می رسید، یا این که تصادفاً اتفاق می افتاد. چون وقتی یاخته ها تقسیم می شوند گاهی اوقات اشتباه می نمایند. شاید هم این آسیب ناشی از برهم کنش با عوامل سرطان زا بود. هرچه باشد کولون به وسیله غذایی که می خوریم با بسیاری از عوامل سرطان زای دنیای خارج تماس پیدا می نماید. به تدریج تصویر روشنی درحال ظهور بود. شاید رشد مهار نشده تومورهای کولون نه تنها ناشی از فرمان حرکت یک اونکوژن بود، بلکه برداشته شدن تابلوهای ایست ژن های سرکوبگر هم در آن دخالت داشت.

بدین ترتیب ووگلستاین و همکارانش برای یافتن نشانه های آسیب دیدگی با حذف قسمت هایی از کروموزوم ها، در یاخته های توموری کولون به جستجو پرداختند. آن ها مدارک کافی را به دست آوردند: سه کروموزوم بیش از همه آسیب دیده بودند - کروموزوم های پنج، هفده، و هجده - و باز هم به نظر می رسید که این آسیب ها در مراحل خاصی از رشد تومورها ظاهر می شدند. همه این ها به نتیجه جالبی اشاره داشتند، و آن این که سرطان کولون تنها ناشی از تغییر یک ژن نبود، بلکه نتیجه مجموعه ای از حوادث ژنی بود که به احتمال زیاد گرچه هر یک از آن ها لازم بودند اما به تنهایی کافی نبودند.

به طور کلی، ترتیب وقایع به قرار زیر است:

مرحله اول: ژنی در قسمتی از کروموزوم پنج از کار می افتد و باعث می گردد یاخته های دیواره کولون تکثیر پیدا نمایند و مقدمه ای برای تجمع به صورت یک پولیپ را فراهم آورند.

مرحله دوم: ژن ras در کروموزوم دوازده جهش می یابد و باعث می گردد آن برآمدگی ریز به شکل پولیپی میانه، اما باز هم خوش خیم، رشد کند.

مرحله سوم: ژنی در کروموزوم هجده غیرفعال می گردد. پولیپ بزرگ تر می گردد و سریع تر رشد می نماید، تا به توموری تبدیل گردد که به زودی توسعه پیدا خواهد نمود.

مرحله چهارم: ژنی واقع بر قسمتی از کروموزوم هفده آسیب می بیند و باعث می گردد که تومور به دیواره کولون نفوذ کند و به نقاط دیگر بدن توسعه یابد. اکنون تومور به یک سرطان تمام عیار تبدیل شده است.

وقتی خبر این یافته ها به جامعه پژوهشی رسید، واکنش شورانگیزی از خود نشان دادند. در دیگر آزمایشگاه های سرطان امریکا پیش رفت های سریعی درحال انجام گرفتن بود و جواب مسأله کم کم داشت سروسامان پیدا می کرد. به اسم نمونه، دیگر شکی نبود که ژن های سرکوبگر تومور که نادسون پیشنهاد نموده بود، واقعاً وجود دارند. پژوهشگران چندین آزمایشگاه بدون هیچ تردیدی نشان داده بودند که از دست رفتن چنین ژن هایی موجب رتینوبلاستوم می گردد. وقتی محققان محل ژن سالم را در کروموزوم ها یافتند، ثابت کردند که در کروموزوم های ناقص مبتلایان وجود ندارد. حال ووگلستاین مصمم بود که محل دقیق ژن های سرکوبگری را که در سرطان کولون دخالت داشتند بیابد.

گروه ووگلستاین با جستجو در کروموزوم هفده آغاز کردند که آسیب دیدگی آن در مبتلایان به سرطان کولون از همه فراوان تر بود. محققان نسخه هایی از کروموزوم آسیب دیده تهیه کردند و آن ها را ژن به ژن با نسخه های طبیعی مقایسه کردند به این امید که تغییر ثابتی در آن ها بیابند. متعاقباً آن ها توانستند جستجو را به ژنی به نام P53 (مخفف وزن مولکولی 53 کیلودالتون) محدود نمایند. ووگلستاین به خاطر می آورد: ژن را تکثیر کردیم، و با معین توالی نوکلئوتیدهای آن، به ترتیب آجرهای ساختمانی اش پی بردیم. در کمال شگفتی دریافتیم که تنها یک جهش نقطه ای در ژن وجود داشت. به عبارت دیگر تنها اختلافی که بین نسخه سرطان آفرین ژن P53 و همتای طبیعی اش وجود داشت فقط یک آجر ساختمانی بود. اگر دقت نمی کردند، هیچ بعید نبود که آن را تشخیص ندهند.

س با تبسمی به یاد می آورد: هر کاری که به فکرمان می رسید کردیم. او با شور و شوقِ جوانی، ژن هایی را که در سرطان های جانوری جهش پیدا نموده بودند انتخاب می کرد، و سپس می کوشید ژن های تغییر یافته مشابهی را در قطعات DNA تومورهای انسان بیابد. تیری در تاریکی بود. از آن جا که هیچ نمی دانست در کجای زنجیره بلند DNA به جستجو بپردازد، بخش هایی از آن را به تصادف مورد آزمایش قرار می داد. او گفت: در رسیدن به این هدف، کاملاً شکست خوردیم. بنابراین راه دیگری را در پیش گرفت. به جای آن که کورمال کورمال به جستجوی اونکوژن ها برود، سعی کرد آن ها را وادار کند تا خود را نشان دهند. این بار قسمت هایی از DNA بیماران مبتلا به تومورهای کولون را برداشت و به یاخته های طبیعی که در محیط های کشت آزمایشگاهی می روییدند وارد کرد. اگر یاخته ها سرطانی می شدند، نشان دهنده این بود که اونکوژن ها در آن بخش از DNA بودند و به یاخته ها فرمان می دادند که بی مهابا رشد نمایند. در آن هنگام چنین آزمایش هایی در چندین آزمایشگاه انجام گرفته بودند و نتیجه درخشانی به بار آورده بودند - برای نخستین بار نقش اونکوژنی به نام H-ras در نوعی سرطان مثانه انسان شناسایی شده بود. ووگلستاین امیدوار بود در خصوص سرطان شایع تری که مطالعه می کرد به همین پیروزیت دست یابد.

حیرت آور بود. آیا امکان داشت که چنین تغییر کوچکی برای مختل کردن کار آن ژن کافی باشد، و منجر به بیماری وحشتناکی هم چون سرطان گردد؟ تنها از یک طریق می توانستند از این مطلب مطمئن شوند - نسخه سالمی از P53 را به یاخته های سرطانی که در آزمایشگاه رشد می کردند وارد نمایند و ببینند که آیا رشد لجام گسیخته اشان را کندتر می سازد یا نه. نتایج این آزمایش که منتشر شد چشم گیرتر از آن بود که کسی بتواند تصور کند. ووگلستاین گفت: هرچه باشد این ژن، تنها یکی از چندین ژنی است که در سرطان کولون جهش پیدا می نماید. بنابراین تصور ما این بود که اگر نسخه سالمی را در جایش بگذاریم، تنها اثر اندکی خواهد داشت. اما اثر عظیمی داشت. رشد تومور را کاملاً متوقف کرد.

پژوهشگران دیگری جهش P53 را در انواعی از تومورهای دیگر هم از جمله در سرطان های ریه، پستان، تخم دان ها، گردن، رحِم، مغز، استخوان، و مثانه یافتند. ووگلستاین گفت: ظاهراً در حال حاضر P53 ژنی است که جهش آن بیش از همه در سرطان های مختلف دیده شده است. احتمالاً این ژن در نیمی از تمام انواع سرطان ها جهش پیدا می نماید. ووگلستاین و همکارانش ژن های سرکوبگر کروموزوم های پنج و هجده را هم کشف کردند. وقتی خبر کشف ژن کروموزوم پنج به نام MCC، مخفف اصطلاح جهش یافته در سرطان کولون و راست روده انتشار یافت از آن استقبال بی نظیری شد. به نظر می رسد احتمال این که جهش این ژن سرآغاز چرخه سرطان باشد از همه بیش تر است. ژن کروموزوم هجده هم احتمالاً پروتئینی می سازد که مانند چسب عمل می نماید و با به هم نگهداشتن یاخته ها در مدت تکثیر، رشدشان را محدود می سازد. ووگلستاین گفت: در نبود این ژن، امکان دارد یاخته ها به خوبی به هم نچسبند و همین باعث گردد که فضای کافی برای رشد و ایجاد تومور به دست آورند. درحال حاضر سعی می کنیم با وارد کردن نسخه سالم این ژن به یاخته های سرطانی، آزمایشی را که در خصوص P53 انجام دادیم تکرار کنیم.

ووگلستاین در پاسخ به پرسشی ناپرسیده گفت: بله این چیزی جز ژن درمانی نیست، اما ژن درمانی در لوله آزمایش است. تا استفاده از این روش در درمان سرطان انسان راه درازی در پیش داریم. او تأکید کرد که قبل از این که بتوان چنین کاری را در انسان آزمایش کرد باید اطلاعات بیش تری درباره طرز کار P53 و دیگر ژن های مشابه آن کسب گردد: شاید آن وقت با وارد کردن ژن سالم به یاخته - اگرچه کار بسیار مسئله ای است - یا با تجویز دارویی که فعالیت آن ژن را تقلید کند یا آنزیمی را که به اجرای دستورهای ژن جهش یافته یاری می نماید از کار بیاندازد، بتوانیم راهی برای مختل کردن سازوکار رشد تومور بیابیم.

اما یکی از نتایج مستقیم این پژوهش، احتمالاً آزمونی خواهد بود که بر اساس آن بتوان درمان را برای افراد مبتلا به سرطان کولون معین کرد. ووگلستاین اعلام کرد: می توان سیر بیماریشان را فقط با تحلیل تغییرات ژنی تومورهایشان پیش بینی کرد. امکان دارد همین به پزشکان یاری کند تا تصمیم بگیرند چه کسی را تنها با جراحی درمان نمایند، و چه کسی بیش تر نیاز به شیمی درمانی دارد. از آن جا که داروهای ضدسرطان معمولاً سمی اند و همواره هم مؤثر نیستند، خیلی خوب می شد اگر می دانستیم که چه کسی بدون شیمی درمانی بهبود پیدا خواهد نمود، و چه کسی باید از هرچه در دسترس است استفاده کند. ووگلستاین مشغول ابداع چنین آزمون هایی بود.

شاید برای مردمی که پس از ده ها سال نومیدی در جنگ علیه سرطان، دیگر خسته شده اند، سخت باشد باور نمایند که پژوهشگران چقدر در شکست دادن حریفشان پیش رفت نموده اند. وقتی ووگلستاین به سیر وقایع اخیر می نگریست بیان داشت: در سال های اخیر شناخت ما از سرطان دچار دگرگونی خارق العاده ای شده است. تا قبل از این، سرطان معمایی ناشناخته بود. کوشش هایی که برای درمان آن صورت می گرفت بیش تر مبتنی بر آزمون و خطا بودند تا شناخت علل به وجود آورنده آن. اما بالاخره داریم بر این لعنتی غلبه پیدا می کنیم.

شاید تا وقتی که نخستین درمان های مبتنی بر ریشه های ژنتیکی سرطان عرضه نشده اند، این دگرگونی نتواند جای پای خود را محکم کند. با این حال ووگلستاین بر این باور بود که گرچه اقدامات پیش گیری نماینده و درمانی مؤثر هنوز عملی نشده اند، اما به زودی تحقق می یابند. او گفت: حالا که راه باز شده است معلوم نیست چه اتفاقاتی که نخواهد افتاد.

/ج

منبع: راسخون