عوامل ناامیدی و اندوه بیمار

به گزارش تعطیلات رو، تجربه نشان داده است که بیماری بیمارانی که زمینه های ناامیدی برای آن ها فراهم بوده است، اوج و شدت یافته، خطر مرگ را بیشتر نموده است.

عوامل ناامیدی و اندوه بیمار
اهمیت امید در آرامش و بهبود بیمار و ضرورت حیاتی آن ایجاب می نماید که از ایجاد زمینه هایی که ناامیدی و یأس و اندوه بیمار را فراهم می سازد دوری گزینیم و اجتناب ورزیم. همان گونه که ایجاد امید در بهبود بیمار تأثیر شگفتی دارد، ایجاد ناامیدی و اندوه نیز در بیمار آثار سوء و غیرقابل جبرانی خواهد داشت و حتی ممکن است حیات بیمار را به مخاطره اندازد.

تجربه نشان داده است که بیماری بیمارانی که زمینه های ناامیدی برای آن ها فراهم بوده است، اوج و شدت یافته، خطر مرگ را بیشتر نموده است. اما بسیاری از بیماران بر اثر کیمیای امید، سلامت خود را باز یافته اند. اینجاست که رسالت پرستاری و مراقبت از بیمار، اقتضا می نماید که از ایجاد زمینه های ناامیدی در بیمار پرهیز شود و محیطی امیدزا و نشاط آور برای او فراهم شود. این است که می بینیم امامان پاک ما از اموری که موجب حزن و اندوه و ناامیدی بیمار می شود، احتراز نموده اند. و اینک پاره ای از آن امور را بر می شماریم:

استعاذه نزد بیمار

گرچه استعاذه و پناه بردن از دشواری ها و مصائب به خداوند آمری است پسندیده، و آدمی باید همیشه خود را در پناه خدا جای دهد، ولی از آن جا که استعاذه در برابر بیمار، موجب تشویش خاطر او خواهد شد و او را به ناامیدی و اندوه و نگرانی از آینده و سرنوشت خویش مبتلا می سازد، از این گونه استعاذه نهی شده است. استعاذه بعضی از افراد نامطلع در برابر بیمار، خواه ناخواه این مطلب را به بیمار القا می نماید که بیماری او بسیار خطرناک است. از این رو، در سیره عملی پیشوایان معصوم علیهم السلام و مشاهده می کنیم که آنان هیچ گاه در برابر بیمار - به گونه ای که بیمار مطلع شود - استعاذه نمی کردند.

درباره حضرت امام باقر علیه السلام آمده است که حضرت، همیشه استعاذه خود را از مبتلایان به رنج و محنت پنهان می داشت، (1) و نیز در جایی دیگر درباره آن امام همام چنین آمده است: امام محمد باقر علیه السلام پیوسته از رسیدن استعاذه به گوش مبتلایان و گرفتاران خودداری می کرد.(2)

بنابراین، بر پرستار است که برخوردی عادی و از روی نشاط با بیمار خود داشته باشد و از جاری ساختن کلماتی که حکایت از دشواری و خطرناک بودن بیماری دارد بپرهیزد.

نگاه های تند و پیوسته

روح لطیف و حساس بیمار، دریافت نماینده تمام کنش ها و واکنش های اطراف خویش است. حرکات، سخنان و حتی نگاه های اطرافیان بیمار بخصوص پزشک و پرستار، برای او معنا دارند و اثری جدی در روح و روان او برجای می گذارند. بیمار برای این که از مقدار بیماری خود مطلع شود از نگاه ها خبر می گیرد و شرایط بیماری خود را حدس می زند. گاهی نگاه پزشک و پرستار از سر رضا و خشنودی است و گاه آمیخته به تأسف و تأثر و نگرانی است، که این هر دو، انعکاس و تأثیری متفاوت در روح بیمار خواهد داشت. نگاهی که از روی نشاط و خشنودی است به بیمار امید می بخشد و نگاه تأثرآمیز، روح امید را از او می گیرد، که هر یک از این دو در بهبود بیمار و یا شدت بیماری او تأثیری قابل توجه خواهد داشت.

از این رو باید به کیفیت نگاه، کاملا توجه داشت و از نگاه های تند و پیوسته به بیمار، پرهیز کرد. امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: لأ تنظروا إلى أهل البلاء فان ذلک یحزنهم.(3) به اهل بلا و کسانی که مبتلایند، نگاه [غیرعادی] نکنید که موجب حزن و اندوه آنان می شود. و نیز از پیامبر گرامی صلی الله علیه وآله وسلم چنین رسیده است که: لأ تدیموا النظر إلى أهل البلاء و المجذومین فانه یحزنهم(4) از نگاه های پیوسته به مبتلایان و جذامیان پرهیز کنید، چرا که موجب اندوه و نگرانی آنان می شود. از این دو روایت نیز به دست می آید که باید از هر چه موجب حزن و اندوه بیمار است، پرهیز کرد و محزون ساختن بیمار، امری ناپسند و ناخوشایند است.

بنابراین، کسانی که به نحوی با بیمار برخورد دارند . بویژه پرستار که بیش از هر کس با بیمار مرتبط است و از کم و کیف بیماری او خبر دارد . باید از نگاه های تند و غیرعادی پرهیز نمایند تا اسباب حزن و اندوه بیمار، پدید نیاید.

غذا خوردن نزد بیمار

بیمار، ناگزیر از بعضی غذاها و خوراکی ها محروم است. بیمار از این که دیگران در حضور او غذایی می خورند که از آن محروم است، آزرده می شود. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) خورد و خوراک در حضور بیمار را نهی فرموده، آن را موجب از بین رفتن اجر و پاداش دانسته اند: نهی رسول الله أن یأکل الغائد عند العلیل فیحبط الله أجر عیادته.(5) پیامبر خدا از این که عیادت نماینده در برابر بیمار چیزی بخورد نهی فرموده اند و آن را موجب از بین رفتن اجر عیادت دانسته اند.

نجوا

نجوا کردن در برابر دیگران و تبادل نظری خود را از آنان پنهان داشتن، از جمله صفاتی است که مورد نکوهش قرار گرفته است. طبیعت نجوا چنان است که مایه حساسیت و اندوه دیگران می شود. در نهی از این خصلت و بیان پیامدهای آن به سخن امام صادق(علیه السلام) بنگریم: اذا کان القوم ثلاثه فلا یتناجى منهم اثنان دون صاحبهما فان ذلک مما یؤذیه.(6)

هر گاه تعداد افراد به سه نفر رسید، نباید دونفر آنان نجوا نمایند و تبادل نظری خود را از نفر دیگر پنهان بدارند. چرا که این گونه تبادل نظر موجب اندوه آن شخص می شود و او را می آزارد هنگامی که نجواکردن چنین اثر سوئی بر انسان سالم داشته باشد، بر روح رنجیده و حساس بیمار که به اندک بهانه ای اندوهگین می شود، اثر ناخوشایندتری باقی خواهد گذارد.

ممکن است بیمار بر اثر نجوای دیگران، احساس کند چیزی از او پنهان نگاه داشته می شود و در وهم و خیال خود آینده ای دردناک و وضعی نامطلوب برای خود ترسیم کند، که این خود موجب فرسایش روح و شدت بیماری او خواهد بود. بنابراین، بهتر است تبادل نظر در حضور بیمار با صدای معمولی و طبیعی انجام گیرد و از نجوا کردن و آهسته تبادل نظر نمودن که برای بیمار، بسیار ناراحت نماینده است پرهیز شود.

پی نوشت ها:

1- عیون الأخبار، ج 2، ص 208.

2- الآداب الطبیة، ص 151

3- بحارالأنوار، ج 75، ص 16.

4- طب الأثمه، ص 106 و بحارالأنوار، ج 75، ص 15،

5- بحارالأنوار، ج 1، ص 228.

6- مقدار الحکمه، ج 10، ص 14

منبع: نگرش اسلامی به: فرهنگ پرستاری، اکبر اسدی، صص154-149، مرکز تحقیقات اسلامی جانبازان، قم، چاپ دوم، 1375

منبع: راسخون
انتشار: 20 آبان 1400 بروزرسانی: 20 آبان 1400 گردآورنده: tatilatro.ir شناسه مطلب: 1921

به "عوامل ناامیدی و اندوه بیمار" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "عوامل ناامیدی و اندوه بیمار"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید