چه شد که سریال های شبکه خانگی ما چنین سرنوشتی پیدا کردند؟ از شهرزاد تا آقازاده - تعطیلات رو

اما خارج از بحث این تحول جدید، باید گفت که سریال های شبکه خانگی در آن راستا پرامیدی که ابتدا تصور می کردیم، قرار نگرفته اند. با سریال شهرزاد تصور می کردیم که بارقه هایی از فراوری محصولات سرگرم نماینده خانوادگی و با کیفیت خوب، مشاهده شده است.

افسوس که این سریال هم دچار حاشیه هایی مبهم در خصوص سرمایه گذاری شد تا حدی که نقاط برجسته آن تحت الشعاع این اخبار نهاده شد.

بعد از شهرزاد و موفقیت اش در پیدا کردن مخاطبان زیاد، ناگهان با حجم زیادی از سریال هایی روبرو شدیم که می خواستند همینقدر مخاطب کسب نمایند.

فرمول کلی این بود:

1-جذب بازیگران مشهور، آنهایی که کمتر اجازه و رخصت یا فرصت در فیلم ها و تلویزیون پیدا می نمایند.

2- نوشتن سناریوهایی که گاهی مماس با خطوط قرمز حرکت می نمایند، البته صرفا از نظر پوسته کار و برای خنثی کردن این کار، اضافه کردن سکانس هایی همراستا با سیاست داخلی تا موجودیت کل سریال به خطر نیفتد. ترفندی که کارگردان های ما خوب بلدند یا شاید هم تقلب به موقع به آنها رسانده می گردد!

3-محیط و اتمسفر خاص و جذاب: این می تواند شامل پوشش و آرایش بانوان، خانه ها و یا بهتر باشیم بگوییم قصرهای مجلل و خودروهای گران قیمت باشد.

چیزی که کمتر اهمیت داشت همان پیرنگ کلی، نمایش دردهای جامعه و کاراکترسازی قوی بود. بماند که همچون شهرزاد همچنان در خصوص تعدادی از سریال هی شائبه های سرمایه گذاری بسیار وجود دارد. بعضی گمان می نمایند که این سریال ها با بازیگران گران و هزینه ساخت بالا، در خوشبینانه ترین حالت فقط خرج خودشان را درمی آورند و سرمایه گذاری روی آنها، با منطق بازار سازگار نیست!

به همین دلیل ما سریال های ناتمام هم کم نداشتیم. سریال هایی که با دستمزد کلان، هنرپیشه های معروف را جذب می کردند و بعد عوامل ساخت ناتوان از پرداخت دستمزد، سریال را نیمه تمام رها می کردند یا پایانی تصنعی برای آن ترتیب می دادند.

اما علیرغم همه چیزهایی که نوشتم، مخاطب سریال های بخش خصوصی ایران کم نیست. دی وی دی های آنها به صورت انبوه به فروش می رسد، VODها می گویند که آنها آمار تماشای آنلاین زیادی دارند و به این میزان تماشا، اگر آمار دانلود غیرقانونی و کپی غیرمجاز هم را هم اضافه کنیم که آنها میلیون ها مخاطب دارند.

ولی واقعا چرا یک نفر باید بابت سریال هایی که خط روایی درست و حسابی و شخصیت پردازی قوی ندارند، کلی وقت بگذارد؟

موضوع توجیه های مختلفی دارد:

1- مهم ترین موضوع این است که باید به سلیقه های متفاوت مردم احترام گذاشت و تصور نکرد که همه مجبورند و بایستی فیلم های کلاسیک یا سریال فرنگی قوی ببینند. به هر حال خیلی ها دوست دارند سریالی به زبان فارسی با هنرپیشه های نام آشنا با داستانی که پیچیده نیست، در هنگام فراغت ببینند.

2- موضوع دوم این است که مردم از سریال ها و فیلم های تلویزیون زده هستند و محیط مونوتون و داستان های کاملا قابل پیشبینی آنها که در آن آدم ها خوب ها حتما باید یک هیئت و پوشش خاصی داشته باشند، خسته و دلزده اند و هر چیزی با ظاهر متفاوت جلویشان بگذاری تماشا می نمایند.

3- اما موضوع سوم چیز متناقضی است که شاید دلیل نوشتن این پست من همین باشد:

بدون استثنا همه مردم متمایل هستند که از نظر مالی پیشرفت نمایند. هیچ کس از داشتن خانه شخصی با متراژ بالا در مکان لوکس شهر یا خودروی خوب بدش نمی آید. اما وقتی که امکان چنین چیزی حتی از قشر متوسط جامعه که الان دیگر مدت هاست به محاق رفته، سلب شده، مردم برای چشیدن اندکی از این لذت و پیشرفت ظاهری متمایل می شوند که سبک های زندگی به اصطلاح لاکچری را روی تلویزیون های خوب ببینند.

کوزت های بخت برگشته، اگر امکان داشتن عروسک پرنسس را ندارند، لااقل دلشان به این خوش است که هر روز جلوی ویترین بروند و آن عروسک زیبا را تماشا نمایند. اگر حتی از پس هزینه خورد و خوراک بایسته خانواده برنمی آیم، دست کم خود را در قالب قهرمان فلان سریال تماشا کنم که با خودروی لوکس خود در بزرگراه ها، کورس می گذارد و به مدد ثروت خود، ناممکن ها را ممکن می نماید و همه را مقهور قدرت خود می نماید. منی که علیرغم ساعت ها کارپرفشار، پیشرفتی در زندگی ام حاصل نمی گردد، لااقل زندگی پسرها و دخترهایی را ببینم که عملا هیچ فعالیت کاری ندارند، اما در هر ثانیه، ثروت خود را به رخ می کشند.

صد البته عوامل ساخت سریال ها می گویند که نگاهی آسیب شناسانه به جامعه دارند. آنها به درستی می گویند که اصولا ثروت و مکنت چیز خوبی است و از نظر مذهبی هم چیزی به نام ستایش فقر نداریم و باید از جو سریال های خاکستری دهه شصتی بیرون بیاییم. آنها سکانس هایی در سریال دارند که سرنوشت تلخ اختلاس نمایندگان و صاحبان ثروت نامشروع را نشان می دهد.

اما همه اینها در سایه قرار می گیرند، وقتی که می بینیم که مردم یا حتی خودمان عملا در سریال ها داریم ققط به خانه ها و تجملات و برندها توجه می کنیم و در ذهنمان استارت حرص و طمع کلید می خورد!

پس فرمول کار چه باید باشد؟

به گمان من در سینما و عرصه سریال سازی نباید فرمولی ارائه کرد. همان طور که این ماجرای اخیر زیرن ظارت رفتن شبکه خانگی، به گمانم فرجامی خوش نخواهد داشت.

مثل داستان اینترنت و فیلترینگ، اگر ما صرفا دخالتی در کار مردم و هنر نکنیم، خودبخود بعد از طی دوران کودکی و شیطنت نوجوانی، کارها پخته تر می شوند. یعنی همان مردمی که در ابتدا سریال های مشابه با داستان های ناقص را می دیدند، خاتمه از خوردن غذای فست فودی خسته می شوند و خوراک بهتر طبخ شده تری را طلب می نمایند و عوامل ساخت هم به تناسب این ارتقای ذهنی مردم، روی نقاط ضعف خود کار می نمایند و متوجه می شوند فقط با یک پوسته شیک نمی توانند عرض اندام نمایند.

اما اگر ما تصور کنیم که بدون این دوره فطرت و با یک آیین نامه نظارتی و آنالیز موشکافانه فیلمنامه ها می توانیم، سطح سریال ها را بهتر کنیم، به گمانم به جایی نخواهیم رسید.

سینما و سریال سازها باید آزاد باشند که لایه های مختلف جامعه را در آثار خود نمایش بدهند، از سبک زندگی روستایی گرفته، تا سبک زندگی شهرهای کوچک یا کلان و از محله های فقیرنشین یا اعیان نشین. از سبک زندگی آدم های آرمانگرای یک لاقبا تا برج عاج نشین ها! و همه اینها را بایستی بتوانند بدون استرس و بدون احساس اجبار سکانس های تحمیلی اعتذاری، انجام بدهند.