کارآفرینی خانوادگی؛ وقتی زن و شوهر با هم کار می نمایند - تعطیلات رو

با این تعریف، بسیاری از اهل صنعت و تجارت و... از این حوزه خارج می شوند. در واقع خیلی از آن ها را اگر از موقعیت فعلی شان و مسیری که طی نموده اند، خارج و وارد حوزه و مسیری دیگر کنید، قادر به ایجاد پیروزیت نخواهند بود. اما یک کارآفرین، به واسطه قریحه فرصت یابی نوآوری و پشتکاری که دارد، قادر است در هر جایی اقدام به ثروت سازی کند. در حوزه کارآفرینی نیز البته شاخه های مختلفی مطرح می گردد. یکی از این شاخه های جالب، کارآفرینی خانوادگی است.

درباره چه حرف می زنیم؟

گاهی اتفاق می افتد زن و مردی که کانون یک خانواده را تشکیل می دهند، روحیه کارآفرینی دارند. یعنی به نوعی، اهل ریسک و نوآوری و خطرکردن و رفتن به جا های نو و ایجاد کسب و کار های نو هستند. در این صورت، این امکان برای این زوج فراهم است که با هم اقدام به کارآفرینی نمایند.

یعنی برنامه ها، پلن ها، ریسک ها و ... را با هم به پیش برده و متقبل شوند. این سبک از کارآفرینی، البته فواید خودش را هم دارد. از جمله این که زوجین، مسائل کاری هم را به خوبی درک خواهند کرد؛ چرا که اساساً همکار محسوب می شوند. نکته بعدی، برنامه ریزی معین برای نگهداری از بچه ها است.

معمولا زوجین شاغل در این زمینه با مسائل زیادی روبه رو هستند. حسن بعدی در کاهش رفت و آمدهاست؛ چرا که این سبک از کارآفرینی می تواند در منزل یا نزدیکی های محل زندگی اتفاق بیفتد. هرچند ممکن است اختلافات پیش آمده هم یکی از نکات منفی این نوع از کارآفرینی محسوب گردد؛ که قطعا اثر خودش را در زندگی شخصی و زناشویی طرفین نیز خواهد گذاشت.

سنتی که رنگ باخته است

البته در ایران، چندان به موضوع کارآفرینی خانوادگی پرداخته نشده و اغلب زیرمجموعه ای از خود کارآفرینی دانسته شده است. این در حالی است که این حوزه، باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. روزگاری در تایوان، این شعار ملی مطرح شد که: هر خانه یک کارخانه و هر کارخانه یک خانه. یعنی هر خانواده ای، این امکان را دارد به ایجاد یک خط فراوری و کارخانه با محصولاتی خاص خود اقدام کند.

در ایران نیز چنین قاعده ای وجود دارد و در فرهنگ سنتی کسب و کار ایرانی نیز واگذاری مدیریت کسب و کار به بچه ها و به کار گماردن آن ها از نوجوانی و جوانی رایج بوده است. اما حالا به هر علتی از جمله این که جوان تر ها می خواهند مستقل باشند، چنین اصول و قواعدی کمرنگ تر شده. به نظر می رسد که کارآفرینی خانوادگی، می تواند بخشی از این اصول به فراموشی سپرده شده را زنده کند.

تناقض هایی که باید مدیریت گردد

در سال 1390، تخمین زده می شد که یک میلیون کسب و کار، شامل زن و شوهر هایی هستند که با هم کار می نمایند. طبیعی است در روزگار ما این آمار رشد نموده باشد. ضمن این که در زمان کنونی که روزگار اقتصاد دانش بنیان و فناوری محور و از راه دور است، این دست کارآفرینی ها رشد بیشتری نسبت به یک رشد معمول داشته باشد. ضمن این که به این متغیر ها باید رشد تحصیلات دانشگاهی را هم اضافه نمود.

اما چطور می توان یک کارآفرینی خانوادگی پیروز را تجربه کرد؟ بدیهی ترین و طبیعی ترین اتفاقی که در این میان رخ می دهد، بحث خودشناسی است. زن و مردی که به عنوان یک خانواده اقدام به کارآفرینی می نمایند، هر کدام خصیصه های منحصر به خود را دارند. ممکن است قدرت ریسک در یکی بالاتر و در دیگری کمتر باشد. این امکان وجود دارد که درجه های نوآوری و پشتکار و مدیریت و بازاریابی و برقراری ارتباط با دیگران و... هم در یکی کمتر یا در دیگری بیشتر باشد. این تناقض ها باید مدیریت گردد.

مرز هایی که باید روشن باشد

وجود این تناقض ها البته به مفهوم منفی بودن هم نیست. معمول است که می گویند در ایجاد یک برند و کسب و کار، سه روحیه مورد احتیاج است؛ روحیه مدیریتی و اجرایی، روحیه نوآوری و خلاقیت و روحیه فروش و بازاریابی و درک مخاطب. نقل است که می گویند در فردی، چون استیو جابز، بنیانگذار اپل، همه این سه روحیه یک جا وجود داشته است. اما به هر حال ممکن است در هر فردی، این سه روحیه یک جا جمع نگردد. به همین علت، وجود تناقض در زوجین کارآفرین می تواند این روحیه های مختلف مورد احتیاج را پوشش بدهد.

فقط احتیاج به یک خودشناسی است تا هر کسی درک کند از چه خصیصه هایی برخوردار است و در سرانجام این که، طرفین به این نتیجه برسند حرف نهایی را چه کسی به عنوان یک مدیر باید مطرح کند و به هر حال فاصله ای بین نقش زناشویی و نقش مدیریتی قائل بشوند. اختلافات و مشاجرات خانوادگی که به هر حال وجود خواهند داشت، نباید به محل کار و محیط کار منتقل شوند؛ چرا که در هر حال باعث رنگ باختن فرهنگ کاری و سازمانی مورد احتیاج خواهد شد.

بازخوانی نتایج یک تحقیق

محمود احمدپور داریانی، جهانگیر یداللهی فارسی و مهدی سمیع زاده، طی تحقیقاتی که یک دهه پیش منتشر کردند، به نکات جالبی در حوزه کارآفرینی خانوادگی دست یافتند. یکی از نکات این بود: ارتباطات خوب و موثر میان اعضای خانواده عاملی مناسب و تأثیرگذار بر فرآیند ایجاد یک مخاطره و یک کسب و کار خانوادگی خواهد بود. و بعلاوه این نکته که نتایج تحقیقات دیگر (دیر و هندلر، 1994) نیز نشان می دهد ارتباطات موثر یکی از ابعاد اصلی خانواده های نیرومند و موثر را تشکیل می دهند و به علت فشار های زمانی و مالی مرتبط با شروع یک مخاطره و یک کسب و کار نو، کارآفرینان در بسط و توسعه ارتباطات خوب و موثر میان اعضای خانواده شان با چالشی اساسی روبه رو هستند؛ بنابراین برقراری ارتباط مناسب و موثر با خانواده از سوی فرد کارآفرین و بعلاوه وجود ارتباطاتی خوب میان اعضای خانواده می تواند موجب کاهش بسیاری از فشار های روانی و اجتماعی فرد کارآفرین شده و در فرآیند ایجاد یک کسب و کار مشترک خانوادگی یاری شایانی کند.

این تحقیقات بعلاوه به نتایج جالب دیگری هم رسیده است. از جمله این که طبق اطلاعات پژوهشی به دست آمده، بخشی از انگیزه ایجاد کارآفرینی خانوادگی، دلایل خانوادگی است. از جمله تشکیل همبستگی در خانواده، به دست آوردن عایدی مناسب برای برطرف احتیاج های خانواده، ایجاد هویت شغلی برای دیگر اعضا، ایجاد شغل برای دیگر اعضا، بالاتر بردن جایگاه خانواده در جامعه و... یکی دیگر از نتایج جالب این تحقیقات چنین بود: از سوی دیگر نقش خانواده به عنوان مانعی برای شروع کسب و کار های نو، به واسطه تأمین اندک منابع اساسی و عدم حمایت اجتماعی یا حمایت بسیار اندک، نیز اثبات شده است (دیر و هندلر، 1994). طبیعی است که کارآفرینی خانوادگی، می تواند این مانع بزرگ را به راحتی از میان بردارد.

پ