یادداشت، آنکارا - واشنگتن در جهت گسست یا انجماد؟ - تعطیلات رو

بهترین تجربه سفر را با تور ارزان ترکیه در خاطراتتان ثبت کنید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران٬ روز به روز میزان تنش و اختلاف در روابط ترکیه و آمریکا٬ بیشتر و بیشتر می گردد و گویی دوران طلایی این رابطه٬ از مدت ها پیش سپری شده است.

در سال 2019 میلادی و در نشست جی بیست در اوزاکای ژاپن٬ تیم اردوغان گفت که ترامپ تا سرانجام سال 2019 به آنکارا سفر خواهد نمود، اما این اتفاق نیفتاد و در حالی که تیم اردوغان پیش تر میزبان جورج بوش جمهوری خواه و اوبامای دموکرات شده ترامپ هنوز به ترکیه سفر ننموده است.

واقعاً همه چیز خوب پیش می رود؟

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه٬ در سال 2019 میلادی٬ دو بار به آمریکا رفت. یک بار برای حضور در نشست مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک رفت و در آنجا نتوانست با ترامپ ملاقات کند و بار دوم برای ملاقات با ترامپ به واشنگتن رفت.

اگر چه اردوغان به دعوت ترامپ به پایتخت آمریکا رفت اما او در اظهاراتی نامتعارف گفت:من و پرزیدنت اردوغان روابط خوبی داریم. او خواسته به اینجا بیاید و صحبت کنیم.

اردوغان با توقعات بسیار به ملاقات ترامپ رفت و رسانه های وابسته به حزب حاکم ترکیه٬ ملاقات او را یک پیروزی دیپلماتیک قلمداد کردند، اما واقعیت این است که هیچ قول و تعهد و موافقتی به دست نیاورد.

با این حال در گفت وگو با رسانه ها گفت که همه چیز به خوبی پیش می رود و مسئله ای وجود ندارد. در آن ملاقات٬ ترامپ به اردوغان گفته بود که کنگره آمریکا در خصوص جنگنده های اف 35 سامانه موشکی اس 400 و حمایت یا عدم حمایت از نمودها در شرق فرات دیدگاه های متفاوتی دارد.

اردوغان هم اعلام آمادگی نموده بود که به کنگره برود و برای آنها سخنرانی کند. او با اعتماد به نفس بالا اعلام نموده بود که می تواند سناتورها را قانع کردن کند، اما ترامپ راه دیگری را برگزید و ترجیح داد چند سناتور از جمله لیندزی گراهام٬ در ملاقات او با اردوغان حضور داشته باشند.

اندکی پس از بازگشت اردوغان از آمریکا معین شد که اتفاقاً در روابط آنکارا - واشنگتن٬ هیچ چیزی به خوبی پیش نمی رود.

در شروع مجلس نمایندگان آمریکا و سپس مجلس سنا٬ نسل کشی ارامنه را به رسمیت شناختند٬ سپس دستور تحریم ترکیه با رای بالا در دستور کار نهاده شد و بعد از آن نیز در متن بودجه دفاعی 2020 واشنگتن٬ عباراتی به کار رفت که تماماً علیه ترکیه و در مخالفت با سیاست های دفاعی و دیپلماسی آنکارا بود.

همه این ها در حالی است که دیروز، هم سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا و هم وزیر دفاع این کشور اعلام نموده اند که دولت ترامپ به مانند سنا به ترکیه نمی نگرد! به ویژه موضع وزارت امور خارجه این بود که دولت در خصوص نسل کشی موضع خود را تغییر نداده و همچنان مانند سابق می اندیشد.

اما آیا این عبارات باید برای ترکیه امیدوار کننده باشد؟ خیر. واقعیت این است هر اندازه که ترامپ و پامپئو لبخند بزنند و اردوغان و چاووش اوغلو را تحسین کنند٬ اما سنا باز هم کار خود را نموده و ترکیه در موقعیت دشواری نهاده شده است.

به عبارتی دیگر اگر چه دولت ترامپ٬ برخلاف سنا مواضعی اتخاذ نموده که تا حدودی همسو با دولت اردوغان است اما تصمیمات کنگره٬ سنا و نگرش پنتاگون برای سران ترکیه نگران کننده است.

خطای بزرگ تیم اردوغان کدام است؟

تیم سیاسی - امنیتی اردوغان با نگرش افرادی همچون ابراهیم کالین٬ هاکان فیدان٬ مولود چاووش اوغلو٬ فخرالدین آلتون٬ ماهر اونال و تیم دیپلماتیک ترکیه مستقر در واشنگتن این موضوع را به اردوغان القا کردند که سیاست خارجی آمریکا٬ الزاماً همان چیزی نیست که از زبان جان بولتون مشاور وقت امنیت ملی و کوشنر داماد رئیس جمهور شنیده می گردد.

آنان تاکید کردند که خود ترامپ دیدگاه های دیگری دارد و حرف های آدم هایی مانند جیمز جفری و دیگران اعتباری ندارد. در واقع این تیم از اردوغان خواست که همه تخم مرغ ها را در سبد روابط شخصی با ترامپ گذاشته و او را قانع کردن کند.

نتیجه چه شد؟ در ظاهر امر٬ این توصیه جواب داد و ترامپ٬ بسیار محبت آمیز در خصوص ترکیه صحبت کرد و حتی از دولت پیشین کشورش انتقاد نموده و در مسائل موشکی و دفاعی حق را به ترکیه داد.

اما آیا در عمل اتفاق خاصی افتاد؟ خیر. به دو دلیل: 1.در مکانیسم سیاسی و حقوقی نظام سیاسی آمریکا٬ رئیس جمهور همه کاره و محور یگانه نیست و نهادهایی همچون مجلس نمایندگان٬ کنگره و مجلس سنا نیز از توان بالایی برخوردارند. 1.ترامپ گرفتار مساله استیضاح و گرفتاری های حقوقی شده و نمی تواند وقت خود را صرف آن کند که یک تنه در مقابل دیگران ایستاده و از اردوغان دفاع کند و اساساً با توجه به رفاقت چرب و پردرآمدی که با عربستان و امارات دارد٬ انگیزه چندانی ندارد که با اردوغان٬ قهوه بنوشد. در این ماجرا٬ عدم توجه تیم اردوغان به توان و نفوذ لابی گران در آمریکا نیز خطایی مهم و مشهود بود.

خوابیدن با خرس

عصمت اینونو که پس از آتاتورک به عنوان مرد شماره 2 جمهوری ترکیه شناخته شده و سالیان متمادی نخست وزیر و رئیس جمهور ترکیه بوده٬ در وصف برقراری ارتباط با کشورهایی نظیر آمریکا و روسیه٬ این رابطه را به خوابیدن با خرس بر روی یک تخت تشبیه نموده است. حالا معین شده که این تشبیه تا حد زیادی در خصوص روابط آنکارا واشنگتن صدق می نماید و ترکیه گرفتار زورگویی ها و رفتارهای غیرقابل پیش بینی تیم ترامپ و منش تمامیت خواهانه آمریکایی ها شده است. با این حال٬ با توجه به شرایط فعلی ترکیه و اهمیتی که اردوغان و تیم او برای حفظ موقعیت لیره و دور ماندن از شوک دلار قائل هستند٬ در فاز فعلی نمی توان از گسست یا توقف سخنی به میان آورد اما واقعیت این است که مسائل و تنش های فعلی٬ بی شباهت به یک انجامد جدی نیست. تیم اردوغان در عین حالی که کوشش می نماید با کارت هایی همچون انجرلیک و کورجیک بازی کند٬ به دنبال افزایش تنش نیست و می خواهد دست کم میزان ضررها و لطمات٬ کمتر باشد و این پرونده به شکلی محتاطانه مدیریت گردد.

یادداشت محمد علی دستمالی