انتخابات شورا های 1400؛ ناجی مشارکت انتخابات ریاست جمهوری؟ خبرنگاران - تعطیلات رو

به گزارش گروه سیاسی خبرنگاران- امیر قشقایی، علی رغم حدس ها برای برگزاری مجزای انتخابات شوراها و ریاست جمهوری در نهایت مشخص شد که خرداد 1400 این دو انتخابات همزمان و در یک روز برگزار خواهند شد. همچنین زمزمه هایی مبنی بر الکترونیکی شدن فرایند اخذ رأی در انتخابات شوراها مطرح شد که بعید است این موضوع هم قابلیت اجرا داشته باشد.

شیوع ویروس کرونا و عملکرد نه چندان قابل دفاعِ قوه مجریه در سال های اخیر از عواملی هستند که احتمالا میزان مشارکت مردم در انتخابات 1400 را تحت تأثیر خود قرار می دهند. در انتخابات مجلس یازدهم نیز همزمان با شروع کرونا میزان مشارکت کاهش یافت؛ رحمانی فضلی وزیر کشور، مشارکت در انتخابات سال 98 را 42/57 درصد اعلام کرد و گفت:24 میلیون و 512 هزار و 404 نفر از مجموع 57 میلیون و 918 هزار و 159 نفر در انتخابات شرکت کردند. بیشترین درصد مشارکت در استان کهگیلویه و بویراحمد با 71 درصد و کمترین مشارکت هم به استان تهران با 2/26 درصد مربوط بوده است.

این آمار کمترین سطح مشارکت در تمامی ادوار انتخابات برگزار شده مجلس در 41 سال اخیر است که متاثر از عوامل گوناگون از جمله نارضایتی جامعه از عملکرد دولت و مجلس پیشین و حتی شیوع کرونا بود؛ حالا نکته اینجاست که این معضل در کمین انتخابات 1400 نیز قرار گرفته و ممکن است بر میزان و انگیزه مشارکت رای دهندگان اثر سوء بگذارد.

الکترونیکی شدن انتخابات شوراها همچنان در هاله ای از ابهام

بر همین اساس موضوع الکترونیکی شدن انتخابات پیش رو بر سر زبان ها افتاد و به عنوان یکی از راه های افزایش مشارکت توام با حفظ سلامتی مطرح شد. در ابتدا قرار بود انتخابات ریاست جمهوری به صورت الکترونیکی برگزار شود اما به دلیل نبود زیرساخت های برگزاری انتخابات الکترونیک از سوی وزارت کشور منتقی شد. سپس زمزمه ها از سوی هیئت نظارت بر انتخابات شوراها و برخی از عوامل وزارت کشور برای برگزاری الکترونیک انتخابات شوراها به جای ریاست جمهوری مطرح شد. همزمان با این تصمیم انتقادهای زیادی روانه مجلس و وزارت کشور شد؛ مبنی بر اینکه چرا وزارت زیرساخت برگزاری الکترونیک ریاست جمهوری را ندارد اما همان زیرساخت ها برای انتخابات شوراها فراهم است؟ سوالی که با پاسخ درخوری از سوی مسئولین روبرو نشد. با این حال در جدیدترین اظهار نظر حمیدرضا کاظمی رئیس هیئت نظارت بر شوراهای شهر در نشست خبری این هیئت گفت:با توجه به برگزاری انتخابات 28 خرداد 1400 در شرایط کرونایی از وزارت کشور درخواست برگزاری انتخابات شوراها به شکل الکترونیک را داریم؛ وی در این باره ادامه داد:72 هزار شعبه اخذ رای و 32 هزار دستگاه الکترونیک در کشور وجود دارد؛ در مذاکرات با وزارت کشور قرار بر این شد که به دلیل محدودیت دستگاه های انتخابات الکترونیکی همه کلانشهرها غیر از تهران انتخابات الکترونیک داشته باشند و ضمن افزایش تعداد شعب اخذ رای مذاکراتی با دولت در خصوص واکسینه کردن مجریان و ناظران بر انتخابات انجام خواهد شد. کاظمی در انتها گفت:افزایش تعداد شعب در این دوره در دستور کار هیئت نظارت قرار گرفته تا مردم نگران سلامت خود نباشند.

با توجه به همزمانی انتخابات ریاست جمهوری و شوراها، امکانِ الکترونیکی بودن هر دوی آن ها بعید به نظر می رسد؛ چراکه تنها چند ماه تا انتخابات 1400 زمان باقی مانده و از طرفی دیگر سلامت و صحتِ زیرساخت ها توسط شورای نگهبان تایید نشده یا به عبارت بهتر زیرساخت مدنظر تولید نشده؛ الکترونیکی شدن انتخابات شوراها بدون تضمین صحت یا تعویق چندماهه آن، در نهایت به ضرر شوراها تمام خواهد شد؛ ضمن آنکه در مجلس فعلی و مجالس گذشته، موضوع انتخابات و اصلاحات شوراها، معمولا زیر سایه انتخابات ریاست جمهوری طرح شده است.

تاثیر همزمانی انتخابات شوراها و ریاست جمهوری بر افزایش مشارکت

تصمیم دیگری که قرار بود برای افزایش مشارکت و یا حفظ سلامت رای دهندگان در انتخابات 1400 انجام شود، برگزاری جدای انتخابات شوراها و ریاست جمهوری بود. تصمیم عجیبی که به گفته بیشتر کارشناسان حوزه انتخابات، به جای افزایش میزان مشارکت، باعث کاهش قابل توجه میزان مشارکت می شود.

شوراهای شهر و روستا در سال 1378 و با دستور ویژه رهبر انقلاب شکل گرفت. دو سال بعد یعنی سال 80 انتخابات ریاست جهموری و شوراها به طور همزمان با هم برگزار شدند. نگاهی سرانگشتی به درصد مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری، قبل و بعد از اضافه شدن انتخابات شوراها نشان می دهد که در مجموع از سال 80 تا 96 میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری نسبت به قبل سال 80 افزایش یافته است و این افزایش مشارکت تا حدی به علتِ برگزاری همزمان این دو انتخابات است.

محسن سرخو، عضو چهارمین دوره شورای شهر تهران در مصاحبه با دانشجو ، پیرامون اهمیت برگزاری همزمان انتخابات شوراها و ریاست جمهوری گفت:انتخابات ریاست جمهوری و شوراها به جهات مختلف از اهمیت بالایی برخوردار هستند. انتخابات ریاست جمهوری تقریباً مهم ترین انتخابات کشور است و در جای خودش محفوظ است. شوراها نیز به علت تصمیم گیری در امور شهری و شهرداری ها از جایگاه بسیار مهمی برخوردار هستند. برگزاری همزمان انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای شهر می تواند به افزایش مشارکت هر دوی آن ها کمک کند؛ یعنی کسانی که می آیند و به شوراهای شهر رأی می دهند، یک نگاهشان به کاندیدهای ریاست جمهوری است و بالعکس کسانی که برای رأی دادن به کاندید ریاست جمهوری به حوزه اخذ رأی می آیند نگاهی به نامزدهای شوراهای شهر نیز دارند. به همین جهت این دو انتخابات همدیگر را پوشش می دهند.

همچنین محمد حقانی عضو چهارمین دوره شورای تهران و مشاور رئیس شورای شهر فعلی تهران در مصاحبه با دانشجو درباره اثر مثبت برگزاری مشترک انتخابات شوراها با ریاست جمهوری گفت:همزمانی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و شوراها این امکان را به وجود می آورد وقتی مردم یک محله یا یک منطقه برای رای دادن به کاندید مورد نظرشان پای صندوق رای می فرایند، به کاندید ریاست جهموری مدنظرشان نیز رای دهند و بر این اساس مشارکت در هر دو انتخابات افزایش می یابد.

هم پوشانی دو انتخابات از یکدیگر

مهم ترین نکته در برگزاری مشترک انتخابات هم پوشانی دو انتخابات است؛ یعنی به همان اندازه که انتخابات شوراها به افزایش مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری کمک می کند، انتخابات ریاست جمهوری نیز سبب افزایش مشارکت در رای گیری شوراها می شود. هر چقدر به سمت شهرها و روستاهای کشور از مرکز پیش رویم شاهدِ تاثیر معادلات و حساسیت های محلی بیشتری در بین رای دهندگان هستیم. در نقطه مقابل یعنی شهرهای بزرگ به ویژه تهران، عوامل انگیزشی برای رای دادن کمتر ماهیت محلی دارند و بیشتر سیاسی هستند؛ به عبارت بهتر در روستاها و شهرستان های کوچک که نامزدهای محلی از اهمیت بیشتری بین مردم برخوردار هستند، انتخابات شوراهای شهر و روستا نسبت به ریاست جمهوری ارزش بالاتری دارد. اما همین معادله در شهرهای بزرگی مثل تهران، مشهد و اصفهان برعکس است. یعنی از آن جایی که هویت سیاسی در این شهرها بیشتر اهمیت دارد، انتخابات ریاست جمهوری ارزش بیشتری نسبت به شوراها پیدا می کند و در هر حالت، انتخاباتی که برای رای دهندگان از اهمیت بیشتری برخوردار است به افزایش مشارکتِ انتخابات همزمانش کمک می کند.

در همین باره محمدجواد حق شناس عضو فعلی شورای شهر تهران نیز گفت:همزمانی انتخابات ریاست جهموری و شورا بر میزان مشارکت یکدیگر اثر فزاینده دارد. احتمال دیگری که نیز به نظر من وجود دارد، ممکن است این بار شورا به چهره های شاخص لیست های مختلف برسد و یک لیست واحد به طور تمام و کمال رای نیاورد.

برگزاری مشترک دو انتخابات ریاست جمهوری و شوراها از مهم ترین راه های افزایش مشارکت در انتخابات 1400 است. انتخاباتی که تهدیدهای فراوانی در کمین مشارکت آن است. با توجه به این که در سال 98 نیز کمرنگترین میزان مشارکت در طول انتخابات مجالس را شاهد بودیم و همچنان سایه سنگین عواملی مانند نارضایتی از عملکرد اصلاح طلبان در دولت، مجلس و شورای شهر تهران و نگرانی از شدت دریافت کرونا بر انتخابات آینده حس می شود.