بیماری حاد کوهستان چیست؟ - تعطیلات رو

به گزارش خبرنگاران، رشد روز افزون علاقمندان به بازدید از مناطق زیبا و جذاب کوهستانی و استفاده از هوای پاک طبیعت، موجب شده مسافرت به مناطق مرتفع به صورت برنامه های کوهنوردی، ترکینگ و اسکی بازی توسعه زیادی پیدا کند و به دنبال آن اقامت در این مناطق کوهستانی که فشار بارومتریک کم بوده و مقدار اکسیژن هوا هم کم است، افراد را دچار کمبود اکسیژن و یا هیپواکسی می نماید که موجب سندرم ارتفاعات بلند و یا بیماری حاد کوهستان می گردد.

عموما علائم این بیماری از ارتفاع 2500 متر آغاز می گردد و با بالا رفتن ارتفاع شدت علائم بیشتر و در موارد شدید می تواند ایجاد ادم مغزی ارتفاعات بلند (HAGE) و یا ادم ریوی ارتفاعات بلند (HAPE) را به دنبال داشته باشد و از آن جا که مغز بیشترین مقدار اکسیژن را در بدن استفاده می نماید در اثر هیپواکسی در مناطق کوهستانی مرتفع، دچار علائم اختلال سیستم عصبی مرکزی می شویم و در هنگام خوابیدن در شب، سیستم تنفسی هم ضعیف تر شده و خطر ابتلا به بیماری حاد کوهستان بیشتر می گردد. بنابراین شب مانی در ارتفاع بالا، خصوصا ارتفاع بالای پنج هزار متر نفر را مستعد ادم مغزی ارتفاعات بلند (HACE) و یا ادم ریوی ارتفاعات بلند (HAPE) می نماید که فوق العاده خطرناک بوده و با مرگ و میر زیادی نیز همراه است.

علائم بالینی

شایع ترین علامت، سردرد است ولی علائمی مثل حالت تهوع، استفراغ، ضعف، خستگی، سرگیجه، بی اشتهایی، بی خوابی، نفخ شکم، سوزش معده، و مشکل عصبی پس از چند ساعت اقامت در ارتفاع بالا ایجاد می گردد و در اغلب موارد حتی بدون درمان پس از یک تا سه روز رفع می گردد. در برخی موارد علائم با گذشت زمان شدیدتر می گردد و عموما در نیمه شب مصدوم دچار ادم مغزی ارتفاعات بلند (HACE) و یا ادم ریوی ارتفاعات بلند (HAPE) می گردد.

پیشگیری

هم هوایی، مهمترین پیشگیری از بیماری حاد کوهستان هست که باید قبل از رفتن به مناطق مرتفع انجام گردد تا کوهنورد در ارتفاع بالا بتواند هیپواکسی موجود را بهتر تحمل کند و برای هم هوایی، ورزش های منظم و مرتب هوازی مثل راهپیمایی، دوومیدانی، دوچرخه سواری، کوهپیمایی و شناهای استقامتی از چندین ماه قبل از رفتن به ارتفاع بالا توصیه می گردد. هم زمان اگر مسائل زمینه ای هم مثل بیماری، اضافه وزن، دیابت، فشار خون بالا، بیماری های تنفسی، کم خونی و ... وجود دارد باید آن ها را کنترل و درمان کند تا در ارتفاع مسائل کمتری داشته باشد.

لازم به ذکر است هر چقدر صعود به کوهستان های مرتفع آرام تر باشد، شانس هم هوایی و تطابق با هیپواکسی بیشتر می گردد، به طوری که روزانه بیشتر از پانصد متر نباید ارتفاع گرفت و همچنین در مناطق مرتفع از فعالیت سنگین ورزشی و مصرف الکل و سیگار هم باید پرهیز کرد.

درمان

فریدون بیاناتی-عضو کارگروه پزشکی فدراسیون کوهنوردی با بیان مطالب مربوط به بیماری حاد کوهستان، در مورد راهکار درمان آن نیز بیان نمود که باید از ادامه صعود صرف نظر گردد و هر چه سریع تر از ارتفاعات بالا به پایین بازگشت. علاوه بر این فقط کافی است که پانصد تا هزار متر ارتفاع کم کنیم تا علائم ارتفاع زدگی حاد رفع گردد و در این شرایط است که مصدوم اصرار دارد که حالش خوب است و می خواهد مجدد به ارتفاع بالا بازگردد! اما به هیچ عنوان نباید اجازه بازگشت مجدد را به وی داد.

در موارد خفیف درمان های دارویی مثل قرص استازولامید (DIAMOX)، قرص ایبوبروفن و مایعات گرم و شیرین یاری می نماید تا علائم مصدوم کمتر گردد و در صورتی که پس از چند ساعت علائم مصدوم شدیدتر گردد، قبل از فرا رسیدن شب انتقال مصدوم به پایین ارتفاعات بهترین اقدام است.

در ضمن در شرایطی که به علت فرا رسیدن شب، هوای نامناسب و یا نبودن امدادگر، نتوانیم مصدوم را به پایین منتقل کنیم در موارد شدیدی مثل ادم مغزی (HACE) و یا ادم ریوی (HAPE) می توان همزمان از اکسیژن مکمل، کیسه گامبوبک، کپسول نی فی دی پین (ADALAT)، آمپول دگزامتازون، آمپول سیتی کولین، آمپول لازیکس به عنوان درمان نگهدارنده استفاده کرد تا شرایط انتقال مصدوم با هلیکوپتر، قاطر و یا توسط همنوردانش به پایین مهیا گردد.